حنبش ملی در شهریور ماه
روز اول شهریور
وقوع جنگ چالدران
سال 1514 میلادی، دشت چالدران در نزديكي خوي صحنه نخستين و در عين حال قاطعترين جنگ عثماني( تركيه) و ايران بود. هدفهاي سليم اول سلطان عثماني از لشكر كشي به ايران عبارت بود از: جلوگيري از گسترش مذهب شيعه اثني عشري كه مذهب رسمي ايرانيان اعلام شده بود به متصرفات عثماني و پيوستن شيعيان قلمرو عثماني به دولت تازه تاسيس صفوي ايران؛ ضميمه كردن مناطق كردنشين شمالغربي و محل سكونت تركمان ها( در شرق تركيه امروز و شمال شرقي عراق كه آق قويونلوها و قره قويونلوها و بقاياي سلجوقيان بودند) به قلمرو خود، مانع از گسترش و رشد « ايرانيسم»كه با روي كار آمدن شاه اسماعيل صفوي دوباره سربلند كرده بود
در جنگ چالدران كه در آن شاه اسماعيل به دليل نداشتن اسلحه آتشين (توپ و تفنگ) و يك ارتش ملي (غير عشايري) شكست خورد، سلطان سليم تنها به يك هدف خود كه ضميمه ساختن قسمتي از مناطق كردنشين و تركمان نشين به قلمرو عثماني بود رسيد كه اينك دولت تركيه گرفتار مشكل ناشي از همين عمل است و با استقلال خواهي كردها دست و پنجه نرم مي كند.
سلطان سليم اول پس از پيروزي در نبرد چالدران به سوي تبريز پيش راند و چهارم سپتامبر( 14 شهريور) وارد اين شهر شد، اما بر اثر مقاومت مردم و جنگ و گريز نيروهاي محلي وفادار به شاه اسماعيل مجبور به بازگشت شد.
شاه اسماعيل تا زمان جنگ چالدران مخالف اسلحه آتشين بود، آن را اسلحه کشتار جمعي و به كار بردنش را خلاف آيين جوانمردي مي پنداشت. به علاوه، نيروهاي او عمدتا از عشاير قزلباش بودند و وي فاقد يك ارتش ملي مركب از افراد همه نقاط كشور بود. جنگ چالدران بزرگترين جنگ شمشير با تفنگ در طول تاريخ است
پس از سلطان سليم و پسرش سلطان سليمان، دربار عثماني با مداخله وزيران و گسترش حرمسرا و غلامان درباري رو به انحطاط گذارد، و حافظ اين امپراتوري تنها سربازان خوب و مقاوم آن بودند که تا پايان کار کمتر ديده شد که افسرانشان راه خيانت به پيمايند. همين داشتن سرباز خوب موجب حفظ موجوديت آن به نام جمهوري ترکيه شده است. البته قدرتهاي اروپايي هم به سود خود مي ديدند که چنين کشوري به صورت سدي ميان روسيه و مديترانه و سرزمين هاي عربي وجود داشته باشد و به همين دليل پس از جنگ جهاني اول با وجود حضور ناوگانهاي آنها در محل ، مانع اخراج يونانيان توسط مصطفي کمال (اتاتورک )از منطقه مرمره نشدند. این شکست در زمان شاه عباس معروف به کبیر تلافی شد و سرزمین های از دست رفته باز پس گرفته شد. حماسه چالدران باعث تشکیل دولت ملی ایران شد که بعد از 900 سال، بار دیگر برصحنه جغرافیای سیاسی دنیا قرار گرفت
دستور خروج آلمانیها ار ایران توسط رضا شاه در آستانه اشغال نظامي ايران
سال 1941 میلادی، رضا شاه پهلوي بالاخره دستور داد آن دسته از اتباع آلمان كه در ايران به وجودشان نياز نيست از اين كشور خارج شوند. در پی اخطارهاي پي در پي لندن و مسکو داير بر اخراج آلماني ها و خريد وقت براي اشغال نظامي ايران، راديو دولتي لندن که در کنترل ماشين جنگي انگلستان بود پنج روز پيش از اين، شمار آلماني ها را در ايران دو هزار و هفتصد تن اعلام كرده بود و گفته بود كه وجود اين آلماني ها در ايران امنيت همسايگان اين کشور را تهديد مي كند.
قرار داد دفاع متقابل انگلستان و شوروي در 21 تير ، ملاقات چرچيل و روزولت و طرح منشور اطلس ( اتلانتيک ) در 23 تيرماه ، ملاقاتهاي پي در پي آندره اسميرنوف سفير تازه شوروي در تهران و ريدرزبولارد سفير انگلستان با علي منصور نخست وزير وقت و اظهارات ضد و نقيض آنها، دستور محرمانه چهارم مرداد چرچيل به ژنرال
ويول در هند که نيروهاي آماده خود را هرچه زودتر به عراق بفرستد، توجيه پارلمان انگلستان در 15 مرداد از سوي ايدن وزير امور خارجه وقت از خطر ادامه اقامت آلماني ها در ايران، ارتش آلمان به شوروي و غیره و بالاخره افزايش گزارشها و مقالات رسانه هاي غرب در باره ايران و هدفهاي هيتلر در ايران و خاورميانه و استقرار آلماني ها در اين کشور حوادثی بودند که بیانگر حساسیت شدید اوضاع و خواست جدی انگلیس و شوروی به خروج آلمانیهای مقیم ایران از ایران بود
تصميم رضا شاه به صدور دستور خروج آلمانيهاي غير لازم هنگامي صورت گرفت كه واحدهاي يك لشكر هندي كه عده آنان به چهار هزار نفر هم نمي رسيد در خاك عراق به مرزهاي ايران نزديك مي شدند. حال آن كه افراد ارتش ايران پنجاه برابر آنان بودند، ولي رضا شاه در آن دو ماه حساس سازمان ارتش را از افسراني که احتمال تطميع شدن داشتند پاک نکرد. نظاميان واقعي، رزمنده و ميهندوست را سمت فرماندهي نداد، حالت فوق العاده در کشور اعلام نکرد و با اين که رجال وابسته به انگلستان را بخوبي مي شناخت آنان را تحت نظر قرار نداد تا تماس نامطلوب نداشته باشند، و مردم را از خطري که در اطرافشان کمين کرده بود آگاه نساخت و اقدامات دفاع غير نظامي و بسيج مردمي و.... بعمل نياورد. تنها روز اول شهريور مرخصي افسران ارتش ايران لغو شد که ابدا کافي نبود
با اين كه رضا شاه با تاييد و حمايت انگليسي ها روي كار آمده و قاعدتا عوامل آنها در ايران را مي شناخت و روش انگليسي ها را در تطميع مقامات مي دانست، در ماههاي منتهي به سوم شهريور 1320 موفق به مقابله با شگرد و حيله هاي آنها نشده بود و در نتيجه خود را به اسارت داد و كشور را تحت اشغال نظامي، و سه سال بعد (4 مرداد 1323) در تبعيد و تحت نظر ماموران انگليسي ها در ژوهانسبورگ افريقاي جنوبي در گذشت، در مصر جسدش را موميائي كردند و سالها بعد به ايران بازگرداندند
هریمن تهران را ترک گفت
سال 1330
بازنشسته کردن سران ارتش
سال 1331، طبق برنامه دولت دکتر مصدق گروهی از افسران و امرای غیر ملی ارتش بازنشسته شدند
تشکيل کابينه کودتا
سال 1332، سرلشکر زاهدی كابينه خود را تشكيل داد. وزيران وی عبارت بودند از: دكتر علي اميني وزير دارايي، دكتر جهانشاه صالح، دكتر علي اصغر پورهمايون، علي اصغر حكمت، جمال اخوي، احمد حسين عدل، مهندس ميكده، سرلشكر احمد وثوق، سرتيپ محمد حسين جهانباني، سرتيپ عباس فرزانگان
مقاله آموزشی دونالد ویلبر در باره کودتای 28 مرداد 1332
سال 1332، درباره براندازي 28 مرداد كتابهاي متعدد انتشار يافته و از جمله آنها مقاله اي است كه دونالد ويلبر عضو «سيا» نوشته است . از آنجا که براندازي 28 مرداد سرآغاز عمليات مشابه و متعدد ديگر بود و دگرگوني وسيع به وجود آورد و سرنوشت ملتهاي مربوط را تغيير داد، تا کنون کتب و رسالات و مقالات فروان نوشته شده است که هيچکدام کامل و برخي نيز صادقانه نبوده و ياباهدف توجيه عمل و يا دادن نشاني نادرست منتشر شده اند. دونالد ويلبر مامور اسبق سيا در منطقه خاورميانه نيز در اين زمينه در سال 1986 کتابي منتشر ساخته و به عمليات طرح تی پی - آژاکس اشاره کرده است. به نوشته ويلبر ، پيروزي عمليات 28 مرداد بر حسب شانس بود ، زيرا پس از شکست عمليات 25 مرداد و دستگيري سرهنگ نصيري و چند افسر ديگر که ماموريت داشت هنگام ابلاغ حکم نخست وزيري زاهدي به دکتر مصدق ، وي را دستگير کند روزولت از ادامه آن مايوس شده بود و جريان را به واشنگتن خبرداده بود و تصميم به خروج فوري از ايران گرفته بود که مسئولان اينتليجنس سرويس انگلستان و چند عامل ايراني مانع شدند و اصرار به ادامه عمليات کردند
ملاقات کرمیت روزولت با شاه
سال 1332، كرميت روزولت مامور ارشد "سيا" كه از او بهعنوان يکي از مجريان اصلي طرح براندازي حكومت دكتر مصدق نام مي برند با شاه ملاقات كرد. در این ملاقات شاه گفت: من تاج و تختم را از برکت خداوند، ملتم و ارتشم و شما دارم
توقيف روزنامه های ضد شاه
سال 1332، روزنامه هایي که پس از فرار شاه مطالبي بر ضد او نوشته بودند و روزنامه حزب توده و نشريات احزاب هوادار دکتر مصدق از 29 مرداد توقیف و تعطيل شده بودند . نشريات حزب توده به صورت زير زميني چاپ و توسط اعضاي جوان اين سازمان در ساعات شب به خانه ها انداخته مي شدند و يا به طريق غير علني توزيع مي گرديدند
دبير اجرايي و مسئوليت هاي تازه در جبهه ملي
سال 1357، دبير اجرايي و مسئوليت هاي تازه در جبهه ملي تعيين شدند . طبق گزارش مطبوعات تهران دكتر كريم سنجابي به سمت دبير اجرايي، مهندس داريوش فروهر رهبر حزب ملت ايران مسئول نشريات و هرگونه اطلاع رساني، دكتر شاپور بختيار رئيس حزب ايران مسئول تشكيلات و دكتر رضا شايان مسئول پذيرش اعضاي تازه، پس از بررسي كافي درباره آنان كه از فرصت طلبان نباشند اعلام شد. همچنین اعلام گردید كه جبهه ملي ششم شهريور ماه اعلاميه مهمي صادر خواهد كرد.
جبهه ملي از يادگارهاي دكتر مصدق است که از ائتلافي از احزاب و جمعيت هاي ملي گرا به وجود آمده بود
روز دوم شهریور
يك روز پيش از تعرض نظامي، تهران هنوز در بي خبري و ابهام بود
سال 1320، يك روز پيش از تعرض نظامي انگلستان و شوروي كه طراح آن انگليسي ها بودند، تهران هنوز در بي خبري و ابهام بود. تنها ريدرز بولارد سفير انگلستان در تهران و آندره اسميرنوف سفير تازه شوروي و چند نفري از رجال سياسي و مقامات نظامي كه با انگلستان مربوط بودند و يا اين كه در چند هفته اخير تطميع شده بودند از نقشه تعرض خبر داشتند. اسميرنوف حتي شايعه تعرض نظامي را رسما تكذيب كرده بود. در اين روز واحدهاي شوروي پشت خطوط مرزي ايران در شمال و نيروهاي انگليسي در عراق در مرزهاي غربي ايران مستقر و آماده دريافت دستور حمله بودند. نگراني چرچيل نخست وزير وقت انگلستان از اين بود كه اگر برنامه تطميع مقامات ايران طبق نقشه عملي نشود از چند هزار نيروي هندي در حمله به ايران كاري ساخته نخواهد بود و در اين صورت آلماني ها همه تلاش خود را بكار بخواهند برد تا با گرفتن قفقاز به كمك ايران برسند. در آن روز نيروهاي المان در پيشروي در خاك شوروي به اواسط اوكراين رسيده بودند. آلمان به نقشه انگلستان و شوروي مبني بر حمله به ايران پي برده بود، ولي نمي خواست با انتقال اين خبر به تهران مقامات ايران را دچار ترس و شتابزدگي كند . آلماني ها باور نمي كردند كه چند مقام نظامي بدون نظر شاه، ارتش ايران را مرخص كنند!.
«خيانت» به وطن به مفهوم همكاري با بيگانه در اجراي برنامه ها و سياستهاي آن، از اواسط حكومت شاه سليمان صفوي در ايران مشاهده شده است كه با يك وقفه در دوران افشاريه و زنديه ، از زمان سلطنت فتحعلي شاه قاجار ادامه يافته است. اروپاييان پس از يافتن راههاي دريايي شرق از اين اندرز منظوم داخلي « به دو چيز گيرند مر مملكت را ؛ يكي پول و رشوه ( خريدن طرف ) و ديگري شمشير آبديده يماني (جنگ) » به خوبي استفاده كرده و چون برنده شده اند هنوز هم به استفاده از آن ادامه مي دهند.
در اين ميان چشم مردم ايران به ارتششان بود كه در باره انضباط و روحيه آن داستانها شنيده و زرق و برق لباس و نشان و واكسيل افسرانش و مراسم سان و رژه ها را به چشم ديده بودند ولي انتظار بی حاصلی بود
اجرای پیمان نظامی ناتو
سال 1949، آمریکا ، کانادا و ده کشور اروپایی پیمان واشنگتن را برای تشکیل سازمان پیمان آتلانتیک شمالی ( ناتو) امضاء کردند و هدف اصلی این سازمان در پنج اصل خلاصه می شد طرفهای امضاء کننده این پیمان موافقت کردند که حمله مسلحانه علیه یک یا چند کشور اروپایی یا آمریکای شمالی حمله علیه تمامی آنها محسوب می شود . از سال 1945 تا 1949 که فشار های زیادی برای بازساری اقتصادی پس از جنگ جهانی دوم در دنیا بوجود آمد، کشورهای اروپای غربی و هم پیمانان آمریکای شمالی شان از گسترش سیاستهای اتحاد جماهیر شوروی به سوی غرب اروپا بیمناک شدند .اولین بار گسترش پیمان ناتودر سال 1999از پیوستن کشورهای جمهوری چک ، مجارستان و لهستان تا پشت دیوارآهنین رسید با ورود هفت کشور کمونیستی سابق مانند بلغارستان ، استونی ، لتونی ، لیتوانی ، رومانی ، اسلواکی و اسلونی در ماه آوریل سال جاری اعضای ناتو به بیست و شش کشور رسید . در سال 1999که صربها مشغول پاکسازی نژادی در کوزوو بودند ناتو علیه یوگسلاوی دست به حملات هوایی زد . از اواسط دهه 1990 این سازمان سه عملیات حفظ صلح را در غرب بالکان رهبری کرد اما رضایتمندی این سازمان از زمانی که دشمن دیرینه اش اتحاد جماهیر شوروی فروپاشید مورد شک و تردید قرار گرفت .بعد از حملات یازده سپتامبر در آمریکا بحرانی فزاینده ای بروز کرد هر چند بعد از این حملات، ناتو برای اولین بار در تاریخ خود پنج اصل مهم خود را به کار گرفت
ملاقات صاحب شرکت نفتی سیتیز سرویسز از آبادان بدعوت دکتر مصدق!
سال 1331، آلتون جونز صاحب شرکت نفتی سیتیز سرویسز بدعوت دکتر مصدق به ایران آمد و از آبادان دیدار کرد. این شرکت یکی از شرکتهای آمریکائی جدا از کارتل بود. هرچند قراردادی با این شرکت منعقد نشد، اما دولت توانست برخی از ابزارهای مورد نیاز پالایشگاه آبادان را از آنها بخرد
احداث خط لوله انتقال گاز ترکمنستان از طریق ایران به اروپا
سال 1373 ه.ش.، روسای جمهور ایران و ترکمستان با حضور در محل پالایشگاه نفت تهران عملیات احداث خط لوله انتقال گاز ترکمنستان به اروپا را از طریق خاک ایران افتتاح کردند
تاييد مداخله د رکودتای 28 مرداد پس از 47 سال!
سال 2000 میلادی، بانو آلبرايت وزير امورخارجه آمريكا در دوران حكومت كلينتون كه تا يك قدمي عذرخواهي از ملت ايران به خاطر براندازي 28 مرداد جلو آمد گفت:
پس از بركناري حكومت دكتر مصدق و بازگشت شاه به ايران، 24 اوت 1953 (دوم شهريور 1332) سرلشكر زاهدي تصميمات سختي را بر ضد كمونيستها (حزب توده) كه فعاليتهايش از پنج سال پيش از آن غير قانوني شده بود، ولي دكتر مصدق عملا آن را آزاد گذارده بود اعلام كرد و ژنرال آيزنهاور رئيس جمهوري وقت آمريكا از حزب جمهوري خواه، يك كمك مالي 45 ميليون دلاري به وي داد. حال آن كه قبلا حاضر نشده بود كه موافقت كند يك وام بين المللي ده ميليون دلاري به دولت دكتر مصدق داده شود. تنها بهانه دولت آمريکا براي مشارکت با دولت انگلستان در براندازي حکومت دکتر مصدق تشديد فعاليت حزب توده بود
چهل و هفت سال طول کشيد تا يک وزير امورخارجه آمريکا به طور ضمني اعتراف کرد که دولت آمريکا در براندازي حکومت دکتر مصدق در سال 1953 دخالت داشت . مادلين آلبرايت وزير امورخارجه دولت کلينتون (از حزب دمکرات ) در آخرين سال وزارتش در مراسمي گفت که دولت انگلستان در سال 1952 اصرار فراوان کرد که دولت دکتر مصدق برانداخته شود ولي ترومن نپذيرفت و پيشنهاد انگلستان را رد کرد و دولت آيزنهاور که به اين کار تن داد بعدا استدلال کرد که اين مداخله به دلايل استراتژيک لازم بود، حال آن به نظر من (بانو آلبرايت ) براندازي دولت دکتر مصدق يک عقب نشيني از تحول دمکراسي و ايجاد بنياد هاي سياسي (حزب و روزنامه آزاد و مستقل) در ايران بود.
يکي از نتايج براندازي دکتر مصدق براي دولت آمريکا اين بود که در نفت ايران 40 درصد شريک گرديد ، 40 درصد هم انگلستان و 20 در صد هم سهم کشورهاي ديگر عضو کنسر سيوم.
شوروي عكس العمل خود نسبت به رويداد 28 مرداد را كه دو دولت بزرگ غرب با هدف ضديت با آن انجام داده بودند تنها با تاييد آزمايش بمب هيدروژني اش كه چند روز پيش از آن انجام شده بود نشان داد
روز سوم شهریور
انفجار در اقامتگاه ستولي پين كه قرار داد تقسيم ايران ميان انگلستان و روسيه را امضاء كرد
سال 1906، در اقامتگاه «پيوتر آركادويچ ستولي پين نخست وزير وقت روسيه در سن پترزبورگ انفجار عمدي شديدي روي داد كه ضمن آن 28 تن از جمله دختر وي كشته شدند. در اين انفجار كه يك توطئه به منظور قتل وي بود 33 تن از جمله خود او نيز مجروح شدند. وي تا سال 1911 نخست وزير روسيه بود و 31 اوت سال 1907 در پترزبورگ با دولت انگلستان قرار داد تقسيم ايران را كه قدمت آن از هر دو كشور بيشتر بود امضاء كرد كه شرم آور ترين قرارداد قرن 20 عنوان داده شده است. اين قرار با واسطه گري فرانسه آماده شده بود. ستولي پين در حساسترين سالهاي تاريخ روسيه، نخست وزير آن بود. وي با تشكيل مجلس روسيه (دوما) و سپس بستن آن و نيز دادن اراضي كشاورزي به سرفهاي سابق (آزاد شده) ، ولي بعدا خودداري از دادن اسناد اين زمين ها براي خود دشمنان فراوان ساخته بود به گونه اي كه بالاخره تزار نيكلاي دوم هم شكيبابي اش را از كارهاي ضد و نقيض او ازدست داد. ستولي پين در سال 1911 در اپراي « كي اف » اوكراين در حضور تزار با دوگلوله ترور شد و قاتل او يك عامل پليس روسيه بود. نوشته اند كه تزار از قبل از توطئه قتل نخست وزير 49 ساله اش آگاه بود
قرار داد 1907
سال 1325 ه ق، قرارداد ننگین 1907 میان کشورهای روسیه وانگلستان امضا شد. براساس این قرارداد ایران میان روس ها وانگلیسیها تقسیم شد . شمال ایران به اشغال روس ها درآمد وپس ازجنگ اول جهانی نیزانگلیسیها با اشغال بوشهر به سوی شیراز پیشروی کرده ومناطق جنوبی ایران را به تصرف خود درآوردند .میرزا کوچک خان جنگلی درهمین زمان بود که تشکیلات نظامی بوجود آورد تا به نجات کشور بپردازد. وی به همین منظور نهضت جنگل را پایه ریزی کرد.این قرارداد میان دولتین روس وانگلیس ودرمنطقه پترز بورگ به امضا رسید. درهمان روزبود که امین السلطان نخست وزیر به کشوربه دست عباس آقا صراف آذربایجانی ترور شد
تعرض نظامي انگلستان و شوروي به ايران، با وجود اعلام بيطرفي قبلي
سال 1320 خورشیدی - 1941 میلادی، با اين كه 26 ژوئن 1941 (پنجم تير 1320)، پنج روز پس از آغاز تعرض آلمان به خاك شوروي، دولت ايران بي طرفي كامل خود را در جنگ ميان آن دو كشور به دولت شوروي اعلام داشته بود و دولت مسكو از اين اقدام ايران سپاسگزاري كرده بود و رضا شاه دستور خروج آلماني ها يي را كه وجودشان در ايران لازم نبود داده بود، بامداد 25 اوت سال 1941 ميلادي برابر با سوم شهريور ماه 1320 خورشيدي – نيروهاي شوروي و انگلستان تعرض خود را آغاز کردند و از چند نقطه وارد ايران شدند. انگلستان مدتها بود كه مقدمات اين كار را آماده مي كرد و براي اين منظور از هند به عراق سرباز فرستاده بود، گروهي نظامي را هم به مرزهاي جنوب شرقي ايران گسيل داشته بود و مطبوعات لندن به انتقاد از رضا شاه دست زده بودند
اندكي پس از عبور نيروهاي انگلستان و شوروي از مرزها و ورود به خاك ايران، نمايندگان سياسي دو كشور در تهران، در يادداشتي كه تسليم علي منصور نخست وزير وقت كردند جريان اين لشكركشي را به او اطلاع دادند. براي رسيدگي به اين واقعه پيش از ظهر سوم شهريور جلسه شوراي وزيران در حضور رضا شاه تشكيل شد. رضا شاه كه به توان ارتش اطمينان داشت، باور نمي كرد كه در ميان نظاميان كساني پيدا شوند كه در لحظه دفاع، نيروها را مرخص كنند. ستاد جنگ به رياست سرلشکر ضرغامي در باشگاه افسران برپا شد و سربازان احتياط چهار دوره به زير پرچم احضار شدند تا شمار نيروها به سيصد هزار تن بالغ شود. دستور داده شد که دو لشكر پايتخت در اطراف تهران موضع دفاعي بگيرند و جريان به اطلاع مجلس نيز رسيد . در همين روز رضا شاه در مورد تجاوز نظامي بي دليل انگلستان و شوروي، با ارسال تلگرام به روزولت رئيس جمهوري وقت آمريكا نسبت به اقدام آن دو دولت اعتراض كرد كه خبر رسيد انگليسي ها با تمهيداتي ناوگان ايران را كه از دير زمان چشم ديدن آن را نداشتند منهدم كرده ، تعدادي از كشتي ها را نيز تصاحب كرده و شماري از افسران نيروي دريايي از جمله دريادار بايندر فرمانده اين نيرو کشته شده اند. تا پايان وقت آنروز هنوز از خيانت ژنرال ها و مرخص كردن پادگانها خبري نبود
چرا انگلستان نقشه اشغال نظامي ايران را در سر مي پروراند؟
با اين كه انگلیس جهت پایان دادن به عمر سلسله قاجارها از رضا شاه حمایت کرده بود ولی از آن بيم داشت كه گسترش نفوذ آلمان در ايران منجر به خروج ايران از حوزه نفوذ آن کشور شود و نه تنها هند و سرزمين هاي عربي به مخاطره افتند بلکه ماشين جنگي انگلستان بدون سوخت بماند و آلمان با كمك ايران بر كشورهاي عربي مسلط شود و هند از دست آن دولت خارج گردد. بعلاوه ارسال كمك از مسير ايران به شوروي كه زير ضربات ارتش هيتلر قرار داشت آسانتر و اطمينان بخشتر بود. زيرا كه نيروي دريايي آلمان در آبهاي اقيانوس هند فعاليتي نداشت. لذا با تباني قبلي به دولت ايران اخطار شد كه آلمانيها را اخراج كند. ارتش ايران با توجه به وضعيت و تسليحات وقت توان دفاع داشت بنابراين انگلستان در صدد تطميع چند ژنرال ايراني برآمد و در حالي كه فرمان احضار به خدمت ذخيره داده شده بود، دو ژنرال وي دستور مرخص شدن سربازان را صادر كردند! ايران اشغال نظامي، رضا شاه مجبور به كناره گيري و از ايران تبعيد گرديد و تا پايان عمر زنداني انگلستان بود. بعدا سران انگلستان، آمريكا و شوروي محرمانه تصميم گرفتند كه پس از پايان جنگ دوم ايران تا مدتها زير نظر سه كشور باشد، و به اين سبب با سلطنت محمدرضا پهلوي موافقت كردند كه اطمينان يافته بودند وي مانند پدرش نيست و عنصري ضعيف است كه بعدا آن قرار محرمانه از بيم كنترل ايران توسط استالين بر هم خورد. مورخان بيطرف در اين كه در شهريور 1320 ايرانيان اين فرصت را به دست نياوردند تا با نثار جان از وطن خود دفاع كنند متفق القولند. جنگهاي ميهني (دفاعي) باعث تقويت احساسات ملي و پيشرفت هاي بعدي و سرافرازي ملتها بوده است، حتي اگر شكست خورند
سرلشكر ضرغامي رئيس ستاد جنگ (دفاع) شد، وليانگلستان در شهريور 1320، با کمتر از پنج هزار سرباز به ايران حمله كرد سه هزار و پانصد نفر از طريق عراق وارد ايران شدند و حدود هزار و پانصد سرباز هم از مرزهاي جنوب شرقي به كرمان وارد شدند. تازه همين عده هم از بيم لشكر كرمان كه با وجود دريافت دستور مرخصي سربازان، منسجم باقي مانده بود چندين روز در جلگه راين اردو زده بودند و جرات پيش آمدن نداشتند. در برخي نوشته ها آمده است که پس از اشغال نظامي ايران ، مردم از خود مي پرسيدند : چه شدند آن ژنرالهايي که ما گرسنگي خورديم و به آنان حقوق گزاف پرداختيم که در چنين روزي بي دفاع نباشيم ؟. يک نظامي شايد در طول عمر سپاهي گري خود تنها يک زمان لازم باشد عمل کند و اگر اين يک روز را هم از انجام وظيفه شانه خالي کند؟
شروع بازپرسی از افسران محافظ دکتر مصدق
سال 1332، بازپرسی از سرهنگ عزت الله ممتاز و سرهنگ علی دفتری،فرمانده محافظان منزل دکتر مصدق و سروان ایرج داورپناه و سروان مهران فشارکی افسران محافظ مصدق و کسانی که در 25 مرداد كودتاي سرهنگ نصيري را خنثي كرده بودند آغاز شد
ملاقات آيت الله بهبهاني با شاه
سال 1332 ، شش روز پس از براندازي 28 مرداد در حالیکه بازگرداندن افسران و مقاماتي را كه دكتر مصدق باز نشسته كرده بود بكار، توزيع مقامات كشوري و لشكري ميان دوستان زاهدي، دستگيري هواداران دكتر مصدق و بگير و ببندهاي ديگر ادامه داشت. آيت الله سيد محمد بهبهاني براي ديدار شاه به كاخ سعد آباد رفت، زاهدي نشان تاج گرفت و عميدي نوري ناشر روزنامه «داد» كه در طول حكومت دكتر مصدق منتقد كارهاي او بود پاداش اين عمل خود را گرفت و معاون نخست وزير و سخنگوي دولت شد. صحبت از اين بود كه روز بعد به نظاميان يك درجه ترفيع داده مي شود. در اين روز روزنامه هاي تهران به سالگرد اشغال نظامي ايران كه از رويدادهاي تاريخي مهم اين كشور است كوچكترين اشاره اي نكرده بودند
روز چهارم شهریور
دو تصميم بهرام گور: پاسخ به خواست ارمنيان و موافقت با ورود کولي ها به ايران
سال 429 ميلادي، كشيشي از ارمنيان خواست كه به صورت گروهي از بهرام پنجم ( بهرام گور) شاه وقت ايران بخواهند كه اردشير(ارته سز) فرماندار آنان را بردارد و از اين پس هم برايشان از مسيحيان فرماندار تعيين كند. بهرام پنجم با عزل اردشير به دليل عدم رضايت عمومي از او موافقت كرد و سال بعد "ويمهر شاپور" را فرماندار ارمنستان كرد كه او هم زرتشتي بود و به ارمنيان پيام داد كه اگر مي خواهند باز هم از اتباع ايران باشند و يك ايالت ايران به شمار آيند نبايد بار ديگر از تفاوت دين سخن به ميان آورند و به اين ترتيب مساله حل شد. ظاهرا قتل يك مروج مسيحي در كردستان(ماد كوچك) نارضايي كشيش ارمنستاني را برانگيخته بود
بهرام پنجم در همين سال با ورود دسته هايي از كوليان هند به قلمرو ايران جهت سرگرم كردن ايرانيان با كارهاي هنري خود موافقت كرد. گروهي از اين جماعت هندي تبار دو قرن و اندي بعد پس از به اسلام گرويدن ايرانيان و بر هم خوردن بساط عيش و طرب، به اروپا مهاجرت كردند كه در آنجا به گوپسیز معروفند و به راه و رسم زندگاني خود ادامه مي دهند. گروهي هم كه در ايران ماندند به زندگاني كوچ و رفت و آمد از نقطه اي به نقطه ديگر و ساخت و فروش اسباب بازي چوبي و معامله الاغ و كف بيني و نظاير آن پرداختند. در ايران خاوري( افغانستان امروز)به آنان "كوچي (در رفت و آمد)"، در كرمان و خراسان "لولي" و ساير نقاط ايران "كولي" مي گفته اند كه مردماني سبزه رو داراي چشماني درشت، لاغر اندام و بسيار باهوش هستند كه با غير خودي ازدواج نمي كنند. پس از كاهش استفاده از الاغ در ايران كه از دهه 1340 آغاز شد و كاهش اعتماد به كف بيني و نيز ورود اسباب بازي فلزي از خارج، لوليان (كوليان) در ايران تقريبا قاطي در جمعيت و به اصطلاح همرنگ آن شدند ولي در افغانستان كه به معامله شتر و گوسفند هم دست مي زده اند به همان روش سنتي ادامه داده اند كه خشكسالي اوايل قرن 21 شتران و گوسفندانشان را از پاي درآورد و خودشان را مجبور به پناهنده شدن به اردوگاههاي آوارگان كرد به گونه اي كه در سال 2001 تنها اردوگاه "قلعه بست" 55 هزار تن از آنان را پناه داده بود.ولي آنان كه به رفت و آمد ميان غزنه و هرات و نيمروز خوي گرفته اند به كار خود ادامه داده اند و از آن نگرانند كه مجبور به ترك روش زندگاني مانوس خود شوند. زنان كوچي كلاهك هايي بر سر مي گذارند كه اطراف آن سكه دوزي شده است
درگذشت پدر دکتر مصدق
سال 1271، میرزا هدایت وزیر دفتر، پدر دکتر مصدق درگذشت
پيشنهاد نخست وزير شدن به مجيد آهي و فروغي
سال 1320، پس از شكست مذاكرات ايران با نمايندگان انگلستان و شوروي بر سر توقف تعرض نظامي، علي منصور از سمت نخست وزيري كناره گيري و رضا شاه مجيد آهي را مامور تشكيل كابينه كرد. او هم نپذيرفت و در عوض محمد علي فروغي را كه مورد بي توجهي رضا شاه بود براي احراز اين پست به وي معرفي كرد كه شاه پذيرفت
كمك مالي آمريكا به دولت زاهدي، موضوع ناپديد شدن اسناد 28 مرداد و رساله يرواند آبراهيميان در اين زمينه
سال 1332، زاهدي نخست وزير به اصطلاح كودتا از دولت آمريكا تقاضاي كمك مالي كرد كه 45 ميليون دلار كمك بلاعوض و 23 ميليون و 400 هزار دلار كمك فني برايش حواله شد و گويا مبلغي نيز براي خود او ارسال گرديد. "يرواند آبراهاميان" در رساله اي كه همزمان با چهل و هشتمين سالگرد رويداد 28 مردادنگاشته و در سال 2001 در نشريه دوزبانه ايران تايمز چاپ واشنگتن انتشار يافته جملاتي از آيزنهاور رييس جمهور وقت آمريكا نقل کرده و همچنين نوشته است كه اسناد سيا درباره كودتاي 28 مرداد با وحود گذشت نزديك به نيم قرن و انقراض سلسله پهلوي و مرگ بسياري از گردانندگان آن و پايان جنگ سرد و ... هنوز غير قابل دسترس است و براي مورخان عبوردادن شتر از سوراخ سوزن آسانتر از دسترسي به اسناد سيا در باره رويداد اوت 1953 تهران است و هر چه كه تا كنون انتشار يافته ناقص و فقط اشاره و يا ازدست دوم بوده است
به نوشته وي آيزنهاور در اين زمينه گفته بود كه درسال 1953 به ما (از سوي برخي سياستمداران آمريکايي) توصيه شده بود كه با دكتر مصدق كنار آييم ولي حمايت كمونيستهاي ايران حزب توده) از دكتر مصدق و تظاهرات سه روزه به پشتيباني از او در تهران، وي را در نظر ما چيز ديگري جلوه گر ساخت و ترس از استيلاي كمونيسم بر ايران وجود ما را به لرزه در آورد
آبراهاميان نوشته است: در آمريكا طبق يك ضابطه سازمانهاي دولتي موظف اند كه اسناد را پس از گذشت 25 سال بدون هيچ تشريفاتي از طبقه بندي خارج و در اختيار محققان متقاضي قرار دهند كه سيا درباره اسناد مربوط به كودتاي 28 مرداد، نخست بهانه آورد كه بودجه كافي براي تهيه فهرست اين اسناد حجيم را ندارد و چند سال بعد ناگهان اعلام كرد كه اسناد مربوط در در دهه 1960 ناخودآگاه از ميان رفته و امكان علني كردن آنها وجود ندارد كه دفعتا در آوريل 2000 (فروردين 1379} گزارشي تحت عنوان "تاريخ نهفته( سري )" در 80 صفحه در سايت نيويورك تايمز در اينترنت قرار گرفت و چون اعتراض شد كه بسياري از حقايق سانسور شده است، بعدا همان گزارش كاملتر و در 169 صفحه در اينترنت قرار گرفت و اين بار تحت عنوان "سرنگوني دكتر مصدق نخست وزير ايران" . هنوز حالت تعجب باقي مانده بود كه گفته شد اصل اين گزارش را دكتر دونالد ويلبر يكي از عوامل سيا يك سال پس از كودتاي مرداد 1332 به سفارش اداره امور تاريخي سيا تحرير كرده كه به صورت يك دفترچه راهنما در اختيار ماموران و برنامه ريزان سيا قرار گيرد تا در عمليات مشابه دچار اشتباه نشوند ، بنابراين اطلاعات دست اول و حاوي همه اسناد و شرح كامل عمليات نيست
آبراهاميان معتقد است كه اسناد دست اول را تلگرافها و مكاتبات مبادله شده ميان واشنگتن، لندن، تهران و مركز عمليات اينتليجنس سرويس انگلستان در نيكوزيا به دست مي دهد كه هنوز در دسترس عموم قرار نگرفته اند و دكتر ويلبر در گزارش خود بسياري از نكات مهم و دست اول را از قلم انداخته است. تازه، گزارش انتشار يافته در اينترنت هم دستكاري شده و از صافي گذشته است. به عبارت ديگر ، هم دچار خود سانسوري ويلبر شده و هم سانسور بعدي در آن صورت گرفته است. بايگاني وزارت خارجه انگلستان نيز از اسناد بودار پاك شده است. كتب تاليف "كرميت روزولت" (رييس عمليات سيا در ايران در جريان 28 مرداد) و "وودهاوس" همتاي انگليسي او را هم، تلاش به منظور دفاع از اين كودتا بايد تلقي کرد که تا حدي زياد تحريف واقعيات و قلب حقايق است
لغو احکام بازنشستگی افسران تصفیه شده
سال 1332، این امر پس از پیروزی کودتا صورت گرفت
نامه دکتر مصدق به دانشجویان جبهه ملی در باره انتخابات
سال 1342، دکتر مصدق طی نامه ای در پاسخ به سازمان دانشجویان جبهه ملی ایران نوشت: در انتخابات آزاد وظیفه هر فردی از افراد آزاد این است که شرکت کند بلکه بتواند گامی در راه آزادی و استقلال وطن بردارند. تشخیص انتخابات آزاد با مقررات و تشکیلاتی که درست شده قبل از خاتمه انتخابات کاری است بس مشکل و هیئتی لازم است تشکیل شود که با ملاحظه احوال و اطراف آنرا پیشگوئی کند و تکلیف افراد علاقمند را در شرکت یا عدم شرکت معلوم بدارد
تظاهرات عظیم مردم در تهران و شهرستانها علیه رژیم شاه
سال 1357 ه ش، مردم شهر های مختلف کشور درچنین روزی در با راه اندازی راهپیمایی های گسترده ای که نظیر آن پیشتر کمتر در تاریخ ایران دیده شده بود، خشم و انزجار خود را نسبت به عملکرد رژیم پهلوی به نمایش گذاردند
روزکارمند
در حکومت جمهوری اسلامی ایران در میان هفته ای به نام هفته دولت روزی بنام روز کارمند تعیین گردیده است. بنابر برخی آمارها بیش از یک میلیون کارمند در دولت کنونی مشغول فعالیت اند
كناره گيري جمشيد آموزگار از نخست وزيري
سال 1357، روزي كه در بيشتر شهرها از جمله تهران تظاهرات بود و در قم، آبادان و تبريز تلفات داشت، شايعه كناره گيري جمشيد آموزگار قوت گرفت و روزنامه اطلاعات در اين روز كه هنوز آموزگار نخست وزير بود ، به دلايلي! به بهانه تغيير قريب الوقوع نخست وزير شماره فوق العاده منتشر ساخت. آموزگار روز بعد در جلسه شوراي وزيران خود كه آخرين جلسه بود موضوع كناره گيري اش را مطرح ساخت و ساعتي بعد با استعفا نامه اش عازم كاخ شاه شد و شاه پس از پذيرفتن استعفاي آموزگار ، شريف امامي را كه در سراسر سلطنت خرين شاه دودمان پهلوي مقام دولتي مهم از جمله وزارت و نخست وزيري داشت مامور تشكيل كابينه تازه كرد. شريف امامي از اعضاي باشگاه ايران بود كه بيشتر اعضاي آن فراماسيونر ها بودند . بررسي تاريخي ملاقاتهاي شريف امامي در چهار روز اول شهريور ماه 1357، ماهيت ماموريت او را روشن مي سازد و شناخت روشني از رجال ايران آن زمان به دست مي دهد
روز پنجم شهریور
تصرف اصفهان به دست تيمور لنگ و قتل عام اصفهاني ها
سال 1387 ميلادي، از تصرف اصفهان توسط نيروهاي تيمور لنگ و قتل عام مردم آن و ساختن مخروطهاي ده متري از كله هاي مقتولين 615 سال مي گذرد. در همين سال، تيمور شيراز را هم متصرف شد. تيمور از قبيله مغولي "بارلاس" بود. اين قبيله در زمان چنگيز خان به "سين كيانگ و اويغورستان امروز" كوچ كرده بود و تيمور در ماوراء النهر متولد شده بود. وي كه مردي بي سواد ولي علاقه مند به فلسفه، ادبيات، معماري و بازي شطرنج بود در سال 1393 بغداد و در سال 1398 دهلي را تصرف كرد و در جنگ آنكارا، ايلدرم بايزيد سلطان عثماني را اسير كرد و تا زمان مرگ در قفس آهنين قرارداد. اروپاييان اقوام مغولي را تاتار مي خوانند. تيمور كه سه بار به ايران لشكر كشيد و در 69 سالگي در سال 1405 ميلادي درگذشت در طول سي و پنج سال از مرز چين تا مديترانه را تصرف كرده بود. او سمرقند را پايتخت قرارداد كه ازبكها وي را موسس كشور خود مي پندارند. قتل عام اصفهان به دستور تيمور با قتل عام و كور كردن كرماني ها به دستور آغامحمدخان قاجار كه از اين جهت هر دو از نژاد مغول بودند تفاوت بسيار دارد؛ تيمور يك مهاجم خارجي بود ولي آغامحمدخان ادعاي ايراني بودن و حكمراني بر ايران را داشت
ژنرال احمد نخجوان كفيل وزارت جنگ شد
سال 1320، محمدعلي فروغي كابينه خود را تشكيل داد و در آن سرلشكر احمد نخجوان كفيل وزارت جنگ شد. علي سهيلي هم وزير خارجه بود. از همين روز محمدعلي فروغي كه سالها با رضا شاه اختلاف نظر داشت و شش سال تمام مورد بي مهري کامل رضا شاه بود مذاكرات خود را با نمايندگان انگلستان و شوروي آغاز كرد. فروغي در همان نخستين جلسه کابينه اشاره کرده بود که نظر بر ترک مخاصمه دارد و اين کار را ترجيح مي دهد. بنابراين مذاکرات او با نمايندگان دو دولت مهاجم از اين چار چوب خارج نبود . با اين وضعيت در سومين روز تهاجم هنوز معلوم نبود که بايد جنگ کرد و يا تسليم شد. اين ابهام در تضعيف روحيه نظاميان موثر بود و بدتر از همه از سوي عواملي در تهران و شهرهاي بزرگ شايع شده بود که رضا شاه قصد کناره گيري دارد
بمباران شهرهاي شمالي کشور از جمله تبريز و رشت توسط هواپيماهاي شوروي که از روز قبل آغاز شده بود ادامه يافت، شهر قزوين هم بمباران شد. دسته اي از هواپيماهاي شوروي به جاي بمب اعلاميه چاپي بر نفاط مسکوني فرو مي ريختند که در آنها با انشایي نامانوس و پر از اغلاط املائي و انشایي به مردم تاکيد شده بود که شوروي دشمن ايرانيان نيست هميشه به ايران کمک کرده و قصد تصرف ايران را ندارد و پس از دستگيري و يا اخراج آلماني ها نيروهاي خود را از ايران بيرون خواهد برد. مقامات محلي در شمال و آذربايجان از مردم خواسته بودند که در صورت امکان از شهرها خارج شوند و متولدان 1294 تا 1297 که دوره سربازي را گذرانيده و در احتياط هستند با هر وسيله که در دسترس است خود را به سربازخانه هاي مربوط برسانند. از خواروبار فروشها هم پي در پي خواسته ميشد که تعطيل نکنند و دست به احتکار نزنند
اعتراضهاي ساختگي به انتخابات 1339 و پايان نخست وزيري دكتر اقبال
سال 1339 خورشيدي (سپتامبر 1960)، بحث و اعتراض و جنجال درباره انتخابات پارلماني كه در 26 مرداد برگزار شده بود موضوع روز در ايران شده بود. رقابت بین دو حزب دولتی حاکم، ملیون - اکثریت و مردم - اقلیت که پدیده ای جدید در حکومت کودتا بود. تعجب در اين بود كه اعتراض به اين انتخابات از سوي بخشي از دولت بر ضد بخش ديگر صورت مي گرفت. نخست ايراد گرفته شد كه حزب حاكم مليون در انتخابات سوء استفاده كرده است. با اين ايراد نامزدهاي منفرد جرات يافتند تا دست به اعتراض بزنند و اين اعتراضها منجر به كناره گيري دكتر نصرت الله كاسمي از دبير كلي حزب مليون شد. دو حزب مليون و مردم كه توسط دكتر اقبال و اميراسدالله علم تاسيس شده بودند احزاب واقعي نبودند و جنبه صوري داشتند تا بازي دمكراسي درآورند. پس از كناره گيري دكتر كاسمي در سوم شهريور دادستان تهران دستور توقيف پنج صندوق اخذ راي و تعقيب قضايي اعضاي انجمن هاي آنها را صادر كرد. حزب مردم – به احتمال زياد با ساخت و پاخت قبلي و به منظور ساختن خبر و تسهيل كار دستگاه هاي روابط عمومي – خواستار ابطال انتخابات شد. پنجم شهريور شاه عدم رضايت خود را از انتخابات اعلام كرد و چند روزنامهكه آمادگي قبلي داشتند دست به انتقاد شديد از انتخابات زدند و حتي خواستار بركناري دولت دكتر اقبال شدند. عده اي هم به دادستان تهران عليه متصديان انتخابات اعلام جرم كردند حال آن كه انتخابات قبلي و بعدي و بعدي ها بهتر از آن نبود. گروههای منفردین درون سیستم به رهبری علی امینی و محمد درخشش نیز اعتراض نمودند. دكتر علي اميني انتخابات مرداد را ننگين خواند
پنجم شهريور دكتر اقبال كه ظاهرا تاريخ مصرف او تمام شده بود كناره گيري كرد و شاه، جعفر شريف امامي وزير صنايع و معادن كابينه او را مامور تشكيل كابينه كرد. مردم كه اين بازيها را جدي گرفته بودند. به علاوه پس از كودتاي 28 مرداد 1332 براي نخستين بار امكان و فرصت اعتراض يافته بودند خواستار ابطال انتخابات شدند. شاه نهم شهريور از انتخاب شدگان كه عموما از نامزدهاي حزب مليون بودند خواست كه كناره گيري كنند و روز دهم شهريور انتخاب شدگان به صورت گروهي استعفاء كردند. در اين ميان پاره اي از مخالفان واقعي هم درصدد برآمدند از اين فرصت كه استفاده كنند و ضمن نشان دادن خودشان حرفهايشان را بزنند كه با هر نقشه اي پيش آمده بود خيلي زود ورق برگشت و روال سابق از سرگرفته شد. شاه در یک کنفرانس مطبوعاتی انتخابات را مردود دانست و دستور داد در حوزه هائی که انتخابات ناتمام بود رای گیری و قرائت آرا متوقف شود و کسانی که تا آن هنگام انتخاب شده بودند استعفا دهند. انتخابات چند ماه بعد تجديد شد، ولي زياد بهتر از سابق نبود. تنها چند نفر از جمله اللهيار صالح از همكاران دكتر مصدق با آراء واقعي برگزيده شدند و دوره تازه مجلس شوراي ملي اسفند ماه كار خود را آغاز كرد. درباره اين وقايع هنوز بررسي دقيق نشده است، ولي آن چه كه مسلم است هدف، بركناري دكتر منوچهر اقبال از نخست وزيري بود. با وجود اين وي مورد بي مهري قرار نگرفته بود و بعدا داراي مقامهاي مهمي شد
نخست وزیری شریف امامی
سال 1339 ه ش، منوچهراقبال نخست وزیر استعفا کرد وشریف امامی به جای اوبه مسند قدرت نشست . دولت اقبال دراواخر سال 1338 ه ش لایحه ای درباره اصلاحات ارضی به مجلس برد وبرای راضی کردن آمریکایی ها قانونی تحت عنوان" ازکجا آورده ای؟ " را نیز تهیه کرد ولی اینها هیچ یک رضایت آنها را جلب نکرد . دراین میان با توافق آمریکا وانگلیس ودربار، جعفر شریف امامی با شعارمبارزه با فساد، انجام اصلاحات وآزادی احزاب وبرگزاری انتخابات آزاد به جای منوچهر اقبال به نخست وزیری ایران رسید. عملا شریف امامی نیز مهره مناسب و مقتدری برای اجرای این طرح نبود، لذا آمریکایی ها شاه را برای انتخاب نخست وزیر دیگر در فشار قرار دادند تا با اجرای طرح های ظاهرا اصلاحی ، نفوذ خود را در ایران تحکیم بخشند
اعلاميه جعفر شريف امامي
سال 1357، جعفر شريف امامي در چنين روزي درنخست وزير شد و از شاه اختيارات ويژه گرفت. وی ضمن صدور اعلاميه تقويم رسمي كشو ررا به هجري خورشيدي باز گردانيد ، ايجاد هرگونه كازينو و قمارخانه را ممنوع كرد، قول به رعايت احكام اسلامي و حرمت روحانيون، انتخابات آزاد، فعاليت احزاب، تعقيب قضايي متجاوزين به بيت المال و آزادي تدريجي زندانيان سياسي را داد و خواستار وفاق ملي شد
تعویض تاریخ شاهنشاهی به هجری شمسی
سال 1357 ه ش ، سال شاهنشاهی که پیش ازاین رژیم پهلوی در راستای باستانگرایی در وغین خود آن را بنا نهاده بود به سال هجری شمسی تغییر یافت . محمد رضا پهلوی پیشتر در ادامه مسیر باستانگرایی و زنده سازی تاریخ ایران زمین و همچنین احیای سنت های شاهانه در ایران آن روز گار سال هجری شمسی را به سال شاهنشاهی تبدیل کرده بود
روز ششم شهریور
اندرز تاريخي شاپور دوم شاه ساساني ايران
سال 378 میلادی، تني چند از ژنرالهاي ايران از شاپور دوم (ذوالاكتاف) شاه وقت ايران از دودمان ساسانی، بدلیل اطلاع از کشته شدن والنس امپراتور روم در جنگ با ويزيگوتها در منطقه ادريانوپل، خواسته بودند كه از فرصت استفاده كند و تا روم كمر راست نكرده آن را به آن سوي دانوب عقب زند. وی در كاخ تيسفون در جمع مقامات كشور به این پيشنهاد پاسخ داد و گفت كه اين پيشنهاد به اين جهت پذيرفتني نيست كه دليلي براي جنگ وجود ندارد. شاپور در آن جلسه تاكيد كرده بود كه داشتن قدرت و به دست آوردن فرصت نمي تواند تعرض به ديگران را توجيه كند. شاپور خطاب به آن جمع گفت كه ما هونها را به اروپا رانديم و آنان ويزيگوتها [ژرمن هاي جنوبي] را به اطراف دانوب فراري دادند تا جايشان را بگيرند و در اينجا، اين فراريان با وجود دريافت پناهندگي از امپراتور روم، تحت ظلم و ستم كارگزاران و عمال او قرار گرفتند، شكيبايي خود را از دست دادند و سر به شورش برداشتند و والنس مغرور از باده قدرت، خود به سركوب كردن ايشان شتافت كه [در جنگ اوت 378] بر خلاف تصورش نابود شد. نتايج جنگ، چه در كوتاه و چه در دراز مدت، قابل پيش بيني دقيق نيست. بنابراين « جنگ » بايد آخرين راه حل مسائل باشد، مگر اين كه دشمن خاك وطن را اشغال كرده باشد. گذشته از اين، آموزگار ما (زرتشت) جنگ غير منصفانه را رد كرده است. شاپور دوم كه هفتاد سال سلطنت كرد، سال بعد (379 ميلادي) درگذشت
قتل قائم مقام
سال 1835 ميلادي، به دستور محمد شاه قاجار ميرزا ابوالقاسم قائم مقام صدر اعظم وقت ايران را كه خود بارها گفته بود كه سلطنتش را مديون كارداني وي مي داند تنها به اين سبب كه در صدد تغيير فرمانده گارد سلطنتي برآمده بود در باغ نگارستان (محل فعلي ساختمان وزارت فرهنگ و ارشاد) خفه كردند، زيرا شاه سوگند خورده بود كه خونش را نريزد!. محمد شاه در آن روز از ترس بيماري وبا كه شيوع يافته بود و گرماي بي سابقه تهران قصد رفتن به لواسان را داشت. ولي پيش از اين نقل مكان، به دليل بد گماني و ترس از نافرماني قائم مقام( احتمال كودتا) دستور بي جان ساختن وي را داده و معلم سابق خود، عباس ايرواني معروف به حاجي ميرزا آقاسي، كه برخي مورخان او را« بي مايه براي صدارت عظما » توصيف كرده اند جانشينش كرده بود.آن روز قائم مقام را كه به اوضاع كشور سر و سامان داده بود و در كتب تاريخ « مردي لايق » توصيف شده اشت از خانه اش در باغ لاله زار (خيابان لاله زار تهران) به باغ نگارستان برده بودند تا اعدام شود. همين قدر نشناسيها، رواج سعايت و بد گماني مقامات نسبت به يكديگر، يكي از عوامل عقب ماندگي ايران، رواج تملق، و باعث سلطه قدرتهاي اروپايي بر سياستهاي دولت تهران در دوران قاجارها بشمار آورده شده است
برکناری قضات برگزیده دولت ملی و بازگرداندن قضات تصفیه شده
سال 1332، پس از پیروزی کودتا قضات برگزیده دولت ملی برکنار گردیده و قضات تصفیه شده مجددا به سرکار بازگردانده شدند. محاکم نظامی نیز به وضع سابق بازگشتند
در سال 1383 ايران 2ميليارد و ششصد ميليون دلار بنزين وارد مي کند
سال 2004، آژانس فرانس پرس از تهران گزارش داد: ايران، يكي از صادر كنندكان رديف اول نفت در جهان، ظرف پنج ماه بودجه تخصيصي يك و نيم ميليارد دلاري واردات يك ساله بنزين را به مصرف رسانده و تقاضاي يك ميليارد و يكصد ميليون دلار ديگر كرده است تا سال به پايان برسد! اين خبرگزاري به نقل از مقامات مربوط اضافه كرده است كه وسائط نقليه ايران هر روز شصت و شش تا 70 ميليون ليتر بنزين مصرف مي كنند، حال آن كه ظرفيت پالايشگاههاي اين كشور بيش از 39 ميليون ليتر در هر روز نيست. يك مقام دولتي گفته است كه دليل نياز به پول اضافي، بالارفتن قيمت نفت در جهان است. وي چنين مثال آورده است: بهاي بنزين وارداتي ايران سال گذشته هر ماه 210 ميليون دلار بود كه اين مبلغ اينك 460 ميليون دلار شده است
روز هفتم شهریور
ميترائيسم در ايران نماد مهرورزي و دوستي و دانايي شد
سال 500 پيش از ميلاد، محاسبات تقويمي تازه بر پايه نوشته هاي يونانيان و روميان عهد باستان نشان مي دهد كه در دوران پادشاهي داريوش بزرگ ميترا در زبانهاي اروپايي از سوي دربار هخامنشي پس از مشورت با روحانيون آيين زرتشت، به عنوان مظهر (سمبل) نور (آفتاب)، مهر و دانايي رسميت يافت.
ميترا كه اينك نام صدها هزار زن در سراسر جهان است، هزاران سال پيش، از خدايان آرين هاي جنوبي بود كه پس از پيدايش آيين زرتشت و رسميت يافتن آن، از قرن ششم پيش از ميلاد مقام خدايي را از دست داد و با مصوبه 29 اوت سال 500 پيش از ميلاد نماد مهرورزي، محبت، صميميت و دوستي شد و قرار شد اين صفات كه تا آن زمان اختصاص به ايرانيان داشت، جهاني شوند. به علاوه هر سال در روز مهر از ماه مهر (جشن مهرگان) تدابيري بكار گرفته شود (مثلا سخنراني و اندرز گفتن) تا مهر و دوستي و نور و دانايي در دلها تقويت شود و نهال مهرورزي پرورش يابد و پندار بد، دشمني ورزيدن و ظلمت نهي گردد. و از اين زمان بود كه انتخاب نام ميترا براي افراد عمومي و عادي شده است كه پس از گذشت قرون و اعصار ميترا به "مهري – مهربانو" و ميتراداد به مهرداد تبديل شده است
هخامنشيان از ميترائيسم كه آيين زرتشت جاي آن را گرفته بود برداشت ديگري هم كردند و آن جهاني كردن اين برداشت به عنوان يك عامل مبارزه دروني با شيطان، ناداني، بديها، تاريكي و ستم بود. تا به اين وسيله مردم از جنگ و خونريزي بيزار شوند و مسائل راه حل انساني به دست آورد و به تدريج اين نوع ميترائيسم را در آسياي غربي و اروپا ترويج و گسترش دادند به گونه اي كه مكتب رومي ها و به ويژه ايلريها (مردم ساكن يوگوسلاوي) قرار گرفت و تا زماني كه مسيحيت خود را با آن هماهنگ نكرد موفق نشد در قلمرو روم پذيرفته شود و گسترش يابد. واژه هاي مهر به مفهوم محبت، مهربان، نامهربان، مهرباني كردن و نظاير آن از همان زمان واختصاصا ميان ايرانيان باقي مانده است
روز هشتم شهریور
درگذشت سيدضياالدين طباطبايي
سال 1969 (1348 خورشيدي)، سيدضياالدين طباطبايي (يزدي) در 80 سالگي درگذشت و در آن روز از خود يك دختر 3 ساله و يك پسر 2 ساله و تاريخچه اي پر از ماجرا به يادگار گذارد. وي از نوجواني به كار روزنامه نگاری پرداخت. سابقه تحصيل در فرانسه داشت. در يكي از حساسترين ايام قرن 20 بازيگر اصلي يك كودتا در ايران شد كه فصل تازه اي را در تاريخ ميهن ما گشود. درگيري دكتر مصدق با او از صحنه هاي مهم تاريخ سياسي معاصر ايران است. اگر تاريخچه زندگاني سيدضيا الدين را مرور كنيم با تعجب مي بينيم كه بسياري از كارها را از مهرماه و دو مورد را در هفتم مهرماه آغاز كرده بود.
سيدضيالدين پسر ميرزا علي آقا يزدي هفتم مهرماه 1288 خورشيدي (1909 ميلادي) روزنامه "شرق" را به مديريت خود به زبانهاي فارسي و فرانسه منتشر ساخت كه پس از لغو پروانه از 15 مهر سال بعد، روزنامه "برق" را به جاي آن نشر داد. 28 اسفند 1296 (1918) كه هنوز جواني بيش نبود درصدر يك هيات از جانب وثوق الدوله به روسيه اعزام شد تا زمينه امضاي قراردادي را فراهم سازد. گزارش او درباره آن چه را كه در اين سفر ديده بود و دگرگوني ناشي از انقلاب بلشويكي در روسيه در نوع خود جالب است. پس از روزنامه "برق"، سيدضياالدين روزنامه "رعد" را منتشر ساخت كه انتشار و تجديد انتشار آن عمري نسبتا طولاني داشت. تغيير نظام روسيه، بيش از هر كشور ديگر در ايران موثر افتاد و انگلستان رقيب قديمي روسيه بر سر ايران مجبور شد دست به مانورهاي متعدد بزند تا بدون اصطكاك با موازين جامعه ملل كه تازه تاسيس شده بود و مشروطيت جديد الولاده ايران جاي پاي خود را نه تنها حفظ بلكه محكمتر كند. كودتاي 21 فوريه سال 1921(سوم اسفند 1299 خورشيدي) را به حساب همين مانورها نوشته اند كه دو عامل اصلي روي پرده آن سيدضياالدين و ژنرال رضاخان بودند. اين دو قبلا ملاقاتهايي داشتند. دوم اسفند كه ژنرال رضاخان با 2500 قزاق و توپ به شاه آباد (نزديك تهران) آمد، سيد ضيا به ديدار او شتافت و براي قزاقها نطق كرد و طبق گزارشها، سه ماه حقوق عقب افتاده آنان را پرداخت كرد! و اين نيرو علي رغم مخالفت احمدشاه قاجار روز بعد تهران را تصرف و احمد شاه را مجبور به صدور حكم نخست وزيري سيد ضياالدين و سردار سپه رضاخان كرد. سيد ضياالدين در طول سه ماه نخست وزيري خود روزنامه ها را بست و بسياري از مقامات و نخست وزيران سابق را به زندان افكند
دكتر مصدق كه در آن زمان استاندار فارس بود به احمدشاه كه حكم نخست وزيري سيدضيا را امضا كرده بود اعتراض كرد و از همان زمان درگيري اين دو سياستمدار آغاز شد. سيدضيا تنها اجازه داده بود كه روزنامه "ايران" متعلق به دولت انتشار خود را ازسر گيرد. احمدشاه در پي يك مشاجره با او بر سر بازداشت بدون دليل مقامات سابق روز 24 مه سال 1921 سيدضيا را بركنار كرد و سيدضيا با هزينه دولت و يك اسكورت مسلح از طريق عراق به خارج رفت و تا 1322 (1943) به مدت 22 سال در خارج از ايران بود. وی در فلسطين داراي مزرعه بود.و هفتم مهرماه سال 1322 به ايران بازگشت. وی از يزد نماينده مجلس شد كه دكتر مصدق نماينده اول تهران تلاش بسيار كرد تا اعتبار نامه او رد شود و در نطقي طولاني وي را عامل انگلستان معرفي كرد، با وجود اين اعتبار نامه به تصويب رسيد. قوام السلطنه نخست وزير وقت اول فروردين سال 1325 خورشيدي سيدضيا را طبق ماده پنج حكومت نظامي به زندان فرستاد كه تا 25 اسفند كه به دليل بيماري آزاد شد در بازداشت بود. وي باز دست از سياست نكشيد و به تاسيس حزب پرداخت، ولي از اواسط دهه 1330 تا پايان عمر، عمدتا در ملك خود سعادت آباد (شمال تهران) به سر مي برد، اما ملاقاتهاي سياسي او هيچگاه قطع نشد. حتي شاه سابق 21 فروردين سال 1344 پس از حادثه تيراندازي كاخ مرمر در حالي كه سيدضيا در كنارش نشسته بود با اتومبيل روباز از خيابانهاي تهران گذشت تا مردم زنده بودن وي را باور كنند
روزي كه به جاي دفاع، سربازان را مرخص كردند!
1941 - سال 1320،ابلاغيه مرخص شدن سربازان پادگانها از سوي سرلشكر نخجوان كفيل وزارت جنگ به واحدهاي ارتش كه خود را براي دفاع آماده مي كردند و دو لشكر مستقر در تهران در اطراف پايتخت سنگر گرفته بودن واصل شد
پیام مشترک ترومن - چرچیل به دکتر مصدق
سال 1331، پیام مشترک ترومن - چرچیل جهت حل رضایتبخش مسئله نفت توسط سفرای دو کشور آمریکا و انگلیس به دکتر مصدق تسلیم شد
تصویب قانون عملیات بانکی بدون ربا و آغاز هفته بانکداری
سال 1362 ه ش، قانون عملیات بانکی بدون ربا از تصویب مجلس شورای اسلامی گذشت و در تاریخ دهم شهریور همان سال به تایید شورای نگهبان نیز رسید .در این قانون اهداف نظام بانکی کشور بر مبنای عدالت و انصاف تعیین شده و هدف ازآن گردش صحیح پول و سلامت اقتصاد جامعه ذکر شده است . همچنین در این قانون یاد شده دولت بر آن است تا با جذب سرمایه های مختلف اشخاص در جهت تامین منابع کار و خلاقیت در کشور تلاش کند. در این قانون همچنین ذکر شده قانون عملیات بانکی بدون ربا با در نظر گرفتن حداقل سود تضمین شده و کارمزد ثابت، نظر به حذف بهره از سپرده های قرض الحسنه و جاری و اعطای جوایز غیر ثابت نقدی و جنسی برای این گونه سپرده ها و همچنین مشارکت در سپرده های مدت دار در اشکال مختلف دارد .همه ساله به همین مناسبت از دهم تا هفدهم شهریور به عنوان هفته بانکداری گرامی داشته می شود
روز نهم شهریور
سالروز تقسيم ايران ميان انگلستان و روسيه
سال 1907 میلادی، قرارداد تقسيم كشور مستقل و باستاني ايران با گذشته تابناكش به دو منطقه نفوذ انگلستان و روسيه در 31 اوت سال 1907 ميلادي ميان اين دو قدرت اروپايي در شهر سن پترزبورگ پايتخت آن زمان روسيه امضاء شد. دولت فرانسه براي رسيدن آن دو دولت به اين توافق ماهها تلاش و واسطه گري كرده بود. هدف فرانسه، حل اختلافات روسيه و انگلستان بر سر ايران، افغانستان و تبت بود كه بدون رفع آن تشكيل يك اتحاديه نظامي اين سه كشور به نام « تفاهم سه گانه » در برابر اتحاديه آلمان، اتريش و ايتاليا امكان پذير نبود. فرانسه از تنها ماندن در برابر آلمان وحشت كرده بود. «ادوارد گري» وزير خارجه وقت انگلستان از حزب ليبرال همين نقشه را داشت ولي از آنجا كه مردي مرموز بود منتظر شد كه فرانسه دست به ميانجيگري بزند تا انگلستان امتياز قابل ملاحظه اي به روسيه ندهد. اختلافهاي كشورهاي اروپايي نتيجه رقابتهاي استعماري آنها بود كه بالاخره به جنگ جهاني اول منجر شد
مورخان از موافقتنامه سن پترزبورگ به نام يك بيشرمي تمام عيار قدرتهاي اروپايي در قرن 20 ياد كرده اند. طبق موافقتنامه سن پترزبورگ كه ستوليپين نخست وزير وقت روسيه هم از قبل خواهان امضاي آن بود، علاوه بر تقسيم ايران؛ افغانستان در دايره نفوذ انگلستان قرار گرفت تا مطمئن باشد كه هند را از دستش خارج نخواهند ساخت و تبت نيز به چين داده شد كه خود عملا تحت سلطه قدرتهاي اروپايي، ژاپن و آمريكا بود و فقط اسماً استقلال داشت. در آن زمان، در ايران شاه ( محمدعلي شاه قاجار ) به روسيه، و مجلس كه از عمر آن يك سال بيشتر نمي گذشت به انگلستان نزديك بود. با وجود اين، مجلس پس از دريافت نسخه اي از موافقتنامه آن را فوراً رد كرد و علي اصغر خان اتابك نخست وزير وقت هنگام خروج از مجلس ترور شد. انگلستان بدون اعتناء به تصميم مجلس، در منطقه نفوذ خود به مركزيت كرمان، به دست ژنرال پرسي سايكس كه «تاريخ ايران» را هم نوشته است !! يك واحد نظامي به نام «اس. پي. آر» ايجاد كرد و روسيه نيز در منطقه نفوذ خويش واحد قزاق به وجود آورد و به دولت مركزي اخطار كرد كه «مورگان شوستر» آمريكايي خزانه كل ايران را كه به توصيه رئيس جمهوري وقت آمريكا براي اصلاح ماليه ايران اعزام شده بود بر كنار كند
اوضاع بر همين منوال بود تا اين كه در 1917 در روسيه انقلاب شد و « تفاهم مثلث» از ميان رفت و انگلستان از اين فرصت استفاده كرد و در صدد برآمد كه ايران را تماما تحت الحمايه خود قرار دهد. لنين كه متوجه دسيسه انگلستان شده بود همه دعاوي روسيه نسبت به ايران از جمله موافقتنامه سال 1907 سن پترزبورگ را لغو كرد و استقلال و تماميت ايران را به رسميت شناخت. انگلستان كه قبلا انحصارا امتياز نفت ايران را به دست آورده و بسياري از رجال را مطيع خودساخته و در دست داشت، از تصميم خود دست نكشيد. وثوق الدوله نخست وزير وقت و دو تن از وزيرانش كه براي قبول تحت الحمايگي انگلستان رشوه نقدي كلاني گرفته بودند با اين امر كه به قرار داد 1919 معروف است موافقت كردند. در دهم ژانويه سال 1920 ايران به عضويت جامعه ملل پذيرفته شد و چون انگلستان، ديگر راهي جز پذيرفتن حاكميت ايران نداشت، براي ادامه سلطه خود به طريق ديگر متوسل شد و سرتيپ رضاخان را كه دست پرورده افسران روس بود و پس از خروج قزاقخانه ها از دست روسها به فرماندهي تيپ قزاق منصوب شده بود تشويق و حمايت كرد تا دست به كودتا بزند. اين عمل 20 فوريه 1921 صورت گرفت.
دولت انگلستان به اين هم قانع نشد و براي اين كه در برابر گامهاي بعدي لنين غافلگير نشود ايران، تركيه و افغانستان را به در پيش گرفتن روشهاي ناسيوناليستي (در برابر روش انترناسيوناليستي مسكو) و ايجاد دوستي و برنامه هاي ديد و بازديد ميان خود تشويق كرد. مسكو هم بيكار نماند و با افغانستان قرارداد عدم تجاوز و بي طرفي امضا كرد. انگلستان براي تثبيت و توسعه امتياز نفت، دولت رضا شاه را وادار به امضاي قرارداد 28 مه 1933 كرد كه بعدا ملت ايران به رهبري دكتر مصدق آن را لغو و صنعت نفت خود را ملي كرد كه پس از براندازي 28 مرداد دوباره نفت ايران عملا در اختيار خارجي قرار گرفت
خيانت بزرگ به وطن
سال 1320 ( 1941)، رضا شاه پس از اطلاع از مرخص شدن سربازان پادگانها ، اين عمل را يك خيانت بزرگ به وطن خواند و همه اعضاي شوراي ستاد عالي جنگ را كه براي هدايت واحدهاي ارتش به مقاومت در برابر تجاوز خارجي تشكيل شده بود به دفتر خود در كاخ سعد آباد فراخواند.
رضاشاه دستور انجام محاكمه خائنان در اسرع و قت را صادر كرد و بدون اين كه از مذاكرات محرمانه فروغي و علي سهيلي وزير خارجه اش با دو دولت متجاوز آگاه باشد اعلام داشت كه خود او جلسات دادگاه را اداره خواهد كرد!. رضاشاه در همين جلسه انتصاب سرلشكر بوذرجمهري را به فرماندهي نيروي هوائي تاييد كرد. افسران نيروي هوائي روز پيش از اين دستور واصله در مورد تحويل دادن هواپيما ها و رفتن به مرخصي را نپذيرفته بودند و در پايگاه هوايي قلعه مرغي بر ضد فرمانده خود سرتيپ احمد خسرواني دست به نافرماني زده و وي را بازداشت كرده بودند. افسران نيروي هوايي بدون اين كه از ستاد جنگ دستور داشته باشند هواپيماها را به پرواز در آوردند و به مقابله با هواپيما هاي شوروي رفتند. ستاد جنگ به جاي تشويق اين وطندوستي، چند واحد نيروي زميني را كه هنوز در پادگانها ي تهران بودند مامور تصرف قلعه مرغي كرد و زد وخورد اين واحدها با واحد محافظت از پايگاه مردم تهران را به وحشت انداخت و در جريان اين زد و خورد خلبانان نيروي هوائي هواپيما ها را از پايگاه خارج و در زمين هاي يافت اباد فرود آوردند و استتار كردند.
درهمين روز فروغي به مجلس اطلاع داد كه مذاكرات او با نمايندگان دولتين انگلستان و شوروي ادامه دارد و نتايج را پس از حصول به اطلاع مجلس خواهد رسانيد. در اين ميان راديو هاي لندن و دهلي كه آن هم وابسته به انگلستان بود پي در پي از پيشروي نيروهاي انگلستان و شوروي به سوي تهران خبر مي دادند
حضور تنها بیست و دو نماينده در مجلس سپهبد زاهدی
سال 1332، در دوازدهمين روز پس از براندازي در مجلس سپهبد زاهدی تنها 22 نماينده حضور داشتند!! . نمايندگاني كه به رفراندم و راي مردم احترام گذارده بودند ،آن دوره مجلس را پايان يافته تلقي كرده بودند. آنان استعفاي خود را هم قبلا اعلام كرده بودند. وجود 22 نماينده در مجلس ، تاييد ديگري بر غير قانوني بودن نخست وزيري زاهدي تلقي شده است. در اين ميان دم به دم بر دامنه ايرادهاي وارده به دكتر مصدق كه با ياران و همكارانش در زندان بود و اين اتهامات بر محبوبيت ملي وي مي افزود اضافه مي شد . مثلا گفته شده بود که دکتر مصدق تصميم به چاپ تصوير داريوش بزرگ كه از 25 قرن پيش بر تخت جمشيد نقر شده است در محل عكس شاه بر اسكناسهاي ده توماني و تصوير كوروش بزرگ بنياد گذار كشور ايران بر اسكناسهاي پنج توماني بود
روز دهم شهریور
آغازجنگ جهانی دوم
سال 1939، درچنین روزی جنگ جهانی دوم آغاز شد. هیتلر پیشوای آلمان نازی درفوریه 1938میلادی با دردست گرفتن فرماندهی ارتش آلمان موقعیت خود را استحکام بخشید وبه تدریج مقامات حساس مهم دولت را به نازی های اطریشی واگذارکرد . بنابرنوشته های مورخین، روزدوازدهم مارس همان سال قوای آلمان ازمرزاطریش سرازیر و روز بعد الحاق اطریش به آلمان اعلام شد. هیتلر پس از آن مصمم شد تا با یاری سه میلیون آلمانی ساکن ایالت سودت آن کشور را نیز ضمیمه آلمان سازد. اما همه چیز به اینجا ختم نشد. در ماه مارس سال 1939 هیتلر علنا به چکسلواکی حمله کرد و سرتاسر این کشور را اشغال نمود. پس از اشغال این دو کشور، وی شروع به تهدید لهستان کرد. در اوت 1939 آلمان و اتحاد جماهیر شوروی سابق قرار داد عدم تجاوز به یکدیگر را امضا کردند . اما چند روز پس از آن یعنی در روز نخست سپتامبر قوای آلمانی ظرف چهار هفته لهستان را تصرف کردند. بهانه جنگ ظاهرا مقررات سنگین معاهده ورسای بود . پس ازاین تجاوزات، رسما جنگ جهانی دوم آغاز شد ولهستان، بریتانیا وفرانسه مشترکا علیه آلمان اعلام جنگ دادند. در ماه ژوئیه نبرد های آلمان وانگلیس آغازشد. این جنگ چهارسال ادامه یافت وکشورهای مختلفی چون آمریکا ، ژاپن، شوروی ، ایتالیا و.. درآن دخیل شدند . درروز24 آوریل 1945 سرانجام ارتش آلمان تسلیم شد وروزهشتم ماه مه 1945 جنگ درقاره اروپا پایان یافت . ارتش آمریکا برای تسلیم نهایی ژاپن دو بمب اتمی بر فراز این کشور رها کرد و سرانجام ژاپنیها درچهاردهم اوت سال 1945 تسلیم بلاشرط شدند. درطول این جنگ هفت و نیم میلیون سرباز روسی، سه میلیون سربازآلمانی، یک ونیم میلیون سربازژاپنی، چهارصد هزار سرباز انگلیسی وسیصد هزار سرباز آمریکایی کشته شدند . کل کشته شدگان این جنگ را حدود سی و نه میلیون رقم می زنند
نخستین کنفرانس غیر متعهد ها
سال 1961 میلادی،کنفرانس غیرمتعهدها برای نخستین بار با شرکت نمایندگان بیست وپنج کشورجهان برگزار شد. این بلوک با هدف مقابله با دو بلوک شرق وغرب آغازبه کارکرد
در اختيار وزارت کار گذاشتن برخي از افسران مصدقي پليس
سال 1332، سازمان شهرباني دولت زاهدي (معروف به دولت كودتا) تصميم گرفت كه آن دسته از افسران اين سازمان را كه از دكتر مصدق و نهضت ملي هواداري كرده بودند، ولي دليل محكمي براي زنداني كردن آنها وجود نداشت اخراج و يا در اختيار وزارت كار قرار دهد. هفت سال بعد همين شهرباني مجبور شد كه براي اصلاح كلانتري ها و امنيت شهرها همان افسران را با همان درجه هايي كه در اواخر حكومت دكتر مصدق داشتند به خدمت پليس باز گرداند و بسياري از آنان که در دوران بيکاري، از دانشکده حقوق دانشگاه فارغ التحصيل شده بودند در راس كلانتريهاي تهران ظاهر شدند. دفعتا روساي كلانتري هاي پايتخت كه قبلا سرهنگها بودند، سروانها و ستوانها (عقب افتاده از ترفيع) شدند و شهر را اصلاح كردند. همين افسران پس از انقلاب، در زمان دولت موقت، مقامات تراز اول شهرباني كشور را بر عهده گرفتند و پليس ازهم پاشيده را احياء کردند
هوا کوفنگ در تهران
سال 1357، در حالیکه تظاهرات علیه شاه در بسياري از نقاط ايران ادامه داشت «هوا كو فنگ» صدر كميته مركزي حزب كمونيست و رئيس شوراي وزيران چين (رهبر وقت اين كشور) كه به ايران آمده بود مذاكرات خود را با شاه آغاز كرد. « هوا » در نطقي در تهران گفت كه چين دوران انقلاب را پشت سر نهاده و گام به دوران سازندگي گذارده و نياز به صلح و مسالمت دارد تا خود را بسازد. وي گفت كه وجود يك چين نيرومند به سود همه كشور هاي كوچك و ضعيف جهان است كه تاكنون يار و ياور نداشته اند. «هوا» ضمن ستايش از خدمت ايران باستان به تمدن جهان و اشاره به گذشته با عظمت ايران گفت كه در اين عصر، تعرض قدرتهاي بزرگ به كشورهاي كوچك به سود بزرگها نخواهد بود زيرا كه مقاومت ملتها در برابر آنها بيشتر مي شود. بعدا به اين ديدار «هوا» كه در جريان انقلاب انجام شد و احتمال بهره برداري شاه از آن مي رفت ايراد گرفته شد كه پاسخ داد ترتيب ديدار بيش از تشديد انقلاب داده شده بود
روز یازدهم شهریور
انعقاد قرارداد رژی
سال 1307 ه ق، قرارداد رژی میان دولتین ایران و انگلستان منعقد گردید. واقعه تنباکو (رژی) سرسلسله جنبش های آزادی خواهانه در تاریخ معاصر ایران است. واقعه از این قرار است که در تابستان سال 1307ه ق تالبوت یک سرگرد انگلیسی به ناصرالدین شاه پیشنهاد امتیاز انحصاری خرید و فروش توتون و تنباکو درسراسر ایران به مدت پنجاه سال را داد. شاه نیز با تشویق دیگران این قرارداد را پذیرفت و شرکت انگلیسی تالبوت موظف شد سالانه خواه سود کند یا نه مبلغ 150 هزار لیره انگلیسی و نیز یک چهارم سود سالانه خود را به ایران پرداخت کند. با انتشار خبر، بسیاری از روحانیون و مردم بر آشفتند
.در همین هنگام میرزای بزرگ با صدور فتوایی در مقابل این دسیسه ایستاد متن حکم به این شرح است:
بـسـم اللّه الـرحمن الرحیم، الیوم استعمال تنباکو و توتون , باى نحو کان , در حکم محاربه با امام زمان صلوات اللّه و سلامه علیه است حرره الاقل محمد حسن الحسینى .
با صدور این فتوا مردم مبارزه سیاسی علیه قراداد استعماری امتیاز تنباکو را وظیفه شرعی دانستند و قلیان ها را شکسته و توتون و تنباکو را را به آتش کشدند. ناصر الین شاه نیز مجبور شد با پرداخت غرامتی این قرار داد را فسخ کند. این فتوا در تحریم تنباکو فاجعه ای را که در سال 1309 ه ق به دست ناصر الدین شاه قاجار با واگذاری امتیاز دخانیات ایران به مدت پنجاه سال در حال شکل گرفتن بود در نطفه خفه کرد
مـیـرزا مـحـمـد حـسن بن میرزا محمود بن محمد اسماعیل حسینی شیرازی ازعلمای شیعه درپانـزدهم جمادى الاولى سال 1230 ه ق در شیراز متولد شد و پس از طی مقدمات علوم درحوزه های علمیه شیرازو اصفهان به عراق رفت و در آنجا به سلک شاگردان شیخ انصاری درآمد. وی در سال 1291 ه ق در سامره اقامت گزید و در آنجا به به تدریس و تعلیم مشغول بود و حـدود بیست و سه سال مرجع شیعیان جهان بود. وی از خود آثاری به جای نهاده است که از میان آنها می توان به رسالاتی مبسوط در ابواب مختلف فقهی، حاشیه اى بر نجاة العباد و تعلیقه اى بر کتاب معاملات آقا وحید بهبهانى اشاره کرد. شاگردان ایشان نیز بسیاری از دروس وی را به رشته تحریر در آورده و منتشر کرده اند. وی در چنین روزی در سال 1273 ه ش مصادف با بیست و چهارم شعبان 1312 ه ق رحلت نمود
روزي که آلمان ابر قدرت جهان شد
سال 1870، يك روز پس از شكست فرانسه از آلمان در جنگ "سدان"، دولت آلمان ابر قدرت جهان شد و انگلستان دوم و روسيه به رديف سوم پايين رفت. دوران دسته بندي نيروهاي رقيب بر سر بلعيدن سرزمينهاي قاره هاي دوردست آغاز شد كه تا جنگ جهاني اول ادامه يافت. نيروهاي فرانسه پس از 44 روز دفاع در برابر سربازان مهاجم آلماني به فرماندهي مارشال مولتكه در سدان، در اول سپتامبر شكست خوردند و تسليم نيروهاي برتر آلمان شدند. دوم سپتامبر بيسمارك به چادر لويي ناپلئون رفت و او را با سه ژنرال ارتش فرانسه نزد قيصر برد و لوئي با بر زمين افكندن شمشيرش، تسليم شد. با وجود اين، چهار ماه و 16 روز طول كشيد تا نيروهاي آلمان به ورساي فرانسه رسيدند، زيرا گارد ملي (ارتش مردمي) فرانسه، خود را با شتاب تمام بسيج كرد و بطور غير منظم دست به مقاومت زد و نيروهاي آلمان مجبور شدند كه نخست با جنگ غير منظم كه برايشان بسيار دشوار بود، آشنا شوند و سپس بجنگند. در ورساي، ويلهلم در اتاق امپراتوران فرانسه ايجاد امپراتوري آلمانيها را كه رايش نام نهاد, اعلام كرد و خود را قيصر آن ناميد و به اين ترتيب بيسمارك معمار اين امپراتوري به هدف خود رسيد. از سوي ديگر، فرانسويان روز چهارم سپتامبر دو روز پس از تسليم شدن لويي ناپلئون در پاريس، بار ديگر نظام جمهوري برقرار كردند و مقررات انقلاب فرانسه را پس از 80 سال، دوباره به اجرا گذاردند و دست به دستگيري و اعدام و مصادره اموال كساني زدند كه آنان را خائن به وطن و انقلاب مي خواندند
رضا شاه همچنان دم از محاکمه صحرائي خائنان میزد
سال 1320 - 1941، در حالي كه دو راديو متعلق به انگستان ( لندن و دهلي) رضا شاه را زير شديدترين انتقادها قرار داده و وي نیز از طريق نزديكان خود اطلاع يافت كه سربازان كه همگي وظيفه و از شهرهاي دور افتاده و روستاها بودند از هشتم شهريور از پادگانهای خود بيرون رانده شده، در خيابانها و جاده ها گرسنه مانده و با پاي پياده به زادگاههاي خود باز مي گردند و قسمتي از سلاحهاي سبك و فشنگ از انبارهاي اسلحه سرقت شده و به اشرار فروخته مي شدند!. رضا شاه همچنان اصرار میکرد ژنرالهايي كه سربازان پادگانها را مرخص كرده بودند محاكمه و اعدام شوند. تنها خبر رسمي كه در اين روز به رضا شاه دادند ادامه بمباران شهرهاي شمالي توسط هواپيما هاي شوروي و پيشروي واحدهاي نظامي انگلستان به داخل كشور بود
قابل ذکر است که لشكر 7 پياده كرمان حاضر به ترك پادگان نشده و خود را براي نبرد با يك تيپ هندي كه تا 107 كيلومتري جنوب اين شهر پيش آمده بود آماده كرده و اين تيپ از بيم مقابله، در جلگه راين و دامنه كوه هزار دست به سنگربندي زده است؛ لشكر خوزستان بدون توجه به بخشنامه نخجوان ـ رياضي» با نيروهاي متجاوز انگليسي درگير شده و زد و خورد ادامه دارد ؛ لشكر تبريز هم به دو قسمت شده ؛ قسمتي با توپخانه لشكر از بيراهه براي دفاع از تهران روانه پايتخت شده و قسمت ديگر ترجيح داده كه به جاي تسليم شدن به نيروهاي شوروي، به تركيه «بي طرف» عقب نشيني كند. در تهران نیز خلبانان پايگاه قلعه مرغي بر ضد فرمانده سابق خود كه به آنان دستور رفتن به منازلشان را داده بود شورش كرده و تعداد ديگري از هواپيماها را در «يافت آباد» فرود آورده و زير درختها استتار كرده ودند تا به موقع استفاده كنند
در آن زمان شوروي و انگلستان آن نيروي اضافي را نداشتند كه بتوانند از عهده ارتش ايران كه با انضباط سخت آموزش ديده بود برآيند، زيرا كه شوروي در برابر آلمان حالت دفاعي توام با عقب نشيني در پيش گرفته، لنينگراد به محاصره آلماني ها افتاده و انگلستان در شمال آفريقا و اروپا با آلمان و در خاور دور با ژاپن درگير بود و تكنولوژي نظامي تا آن حد پيشرفته نبود كه ايران فاقد آن باشد. چرچيل در خاطرات خود اعتراف كرده است كه براي حمله به ايران، با زحمت بسيار توانسته بود 3500 تا 5000 سرباز عمدتا هندي جمع آوري كند
اعلام هدف هاي جبهه ملي
سال 1357 جبهه ملي كه حيات تازه يافته بود اعلام كرد كه يك حزب نيست بلكه سازماني سياسي و فراگير است كه احزاب: ايران، ملت ايران، جامعه سوسياليستها و ... هسته مركزي اش را تشكيل مي دهند و خواهان تحقق آرزوهاي ملي ايرانيان از جمله آزادي، دمكراسي، عدالت اجتماعي و رفاه عمومي است . در اين اعلاميه تاکيد شده بود که تنها افراد و احزابي مي توانند در اين جبهه فعاليت كنند كه سابقه ضديت با نهضت ملي و افكار دكتر مصدق را نداشته باشند
مصاحبه دکتر بهشتي با روزنامه اطلاعات
سال 1359، آيت الله بهشتي در مصاحبه اختصاصي با روزنامه اطلاعات كه در شماره دهم شهريور 1359 آن روزنامه منعكس شده است گفته بود كه دادگاههاي انقلاب بايد هرچه زودتر به دارايي افراد كه از راه حرام به دست آمده است رسيدگي كنند. وي در اين مصاحبه نظرات خود را که عمدتا زمينه اقتصادي دارنداعلام داشته بود كه خلاصه برخي نكات آن از اين قرار است: صنايع مادر و بازرگاني خارجي بايد دولتي باشند. کارخانه ها و موسسات بزرگ را مي توان به صورت تعاوني اداره کرد. اگر تعاوني ها تقويت شوند بخش خصوصي (سرمايه داران انفرادي) فرصت و زمينه باد کردن (بزرگتر شدن) به دست نمي آورند. نيمي از اموال كساني كه ماليات نداده اند متعلق به دولت است. اموال ربا خواران بايد مصادره شود. اموال كساني كه از راه بند و بست با مقامات دولتي صاحب كارخانه و ... شده اند مال خودشان نيست و متعلق به بيت المال است. كساني كه از راه فروش اراضي موات صاحب ثروت شده اند اين ثروت حرام است. عموم مردم بايد امكان كار و فعاليت داشته باشند
روز دوازدهم شهریور
نخستبن فرماندار صفوي خوزستان
سال 887 - 1508 میلادی، شاه اسماعيل صفوي خادم بيك را به سمت فرماندار خوزستان منصوب و حكومت جنوب عراق امروز از جمله بصره را هم كه شيعه نشين بودند به او داد
قتل عام انگليسي ها در كابل نتيجه رقابت انگلستان و روسيه بر سر افغانستان
سال 1879، يعقوب خان از اميران افغاني هوادار روسيه پس از تصرف كابل دست به قتل عام انگليسي هاي مقيم اين شهر زد. سر پير كاواناري نماينده تام الاختيار انگلستان در افغانستان يكي از مقتولين بود.
امير يعقوب خان افغان كه هوادار روسيه بود به تحريك اين دولت پس از يك ماه محاصره شهر كابل را كه در دست يك خان دست نشانده انگليس بود تصرف كرد. با اين قتل عام، پيمان صلح گندمك ميان طرفين بر هم خورد. سپس يحيي خان پسر امير يعقوب خان دست به محاصره شهر قندهار زد تا پادگان انگليسي آنجا را خلع سلاح كند. سياست انگلستان در آن زمان بر اين مدار بود كه قندهار و كابل تحت يك لوا و حكمران نباشند. دولت انگلستان كه چنين ديد سپاهي را به فرماندهي ژنرال فرديك رابرتز روانه قندهار كرد يحيي خان را متواري ساخت و در كابل هم عبدالرحمن خان نوه دوست محمد خان را كه از منافع انگلستان حمايت مي كرد و بر ضد روسيه بود به اميري رساند.
همين رقابت شديد 90 ساله انگلستان و روسيه بر سر افغانستان بود كه انگلستان با تهديد و اعزام ناوگان به بوشهر و خارك دولت وقت ايران را مجبور به تخليه شهر هرات كرد و يك قطعه اصلي خاك ميهن ما و يكي از يادگارهاي فرهنگ و ادب ايراني را پس از هزاران سال از آن جدا ساخت. رقابت دو كشور بر سر افغانستان تا سال 1919 كه انگلستان به دليل كمونيست شدن روسيه و قطع رقابت و نيز تاسيس جامعه ملل، استقلال افغانستان را برسميت شناخت ادامه داشت و بعدا به صورت ديگري
آغاز کار ساختن آرامگاه فردوسي
سال 1307 ه.ش.، کار ساختن آرامگاه فردوسي، ايراني بزرگي كه خود را وقف خدمت به ايران و زبان پارسي كرده بود آغاز شد
اعلان جنگ انگلستان و فرانسه به آلمان
سال 1939، دو روز پس از آغاز جنگ جهاني دوم که با حمله نظامي آلمان به لهستان - فرانسه، انگلستان و سه مهاجر نشين انگليسي استراليا، نيوزيلند و کانادا به آلمان اعلان جنگ دادند و در همين روز فرانسه خاك آلمان را مورد حمله قرار داد! در اين روز شهر "ورشو" پايتخت لهستان به دست آلمان افتاد. بهانه هيتلر از حمله به لهستان باز گرداندن اراضي آلماني بود که پس از جنگ جهاني اول - طبق توافق فاتحان - از اين کشور جدا و به لهستان ضميمه شده بود
اعلام بي طرفی ایران در جنگ جهاني
سال 1939، (دو روز پس از آغاز جنگ جهاني دوم) دولت وقت ايران بيطرفي خود را در قبال دولتهاي متخاصم اعلام داشت، ايران در خليج فارس به خاطر همين اعلام بيطرفي، در شهريور 1318 از تصرف پنج كشتي بازرگاني آلماني كه در بندر شاپور بارگيري كرده بودند توسط ناوگان انگلستان جلوگيري نكردند، حال آن كه قدرت آتش بيشتري داشتند
متهمان به قتل افشارتوس را آزاد کردند
سال 1332، دادسراي تهران متهمان به ربودن و قتل سرتيپ افشار طوس رئيس شهرباني حكومت دكتر مصدق را كه اعترافهايي هم كرده بودند آزاد كرد، این يك مداخله آشکار قوه مجریه در امر قضاء بود. ربودن افشار توس و قتل وی با هدف زهر چشم گرفتن از دكتر مصدق و مقدمه كودتا بر ضد او بود
ژنرال زاهدي درگذشت
سال 1342، ژنرال فضل الله زاهدي كه سازماندهنده داخلی کودتای 28 مرداد ، کودتایی که ضمن آن دمكراسي كوتاه مدت ايران كه خونبهاي صدها ايراني بود از ميان رفت و به منافع ملي ايران و حاكميت آن آسيب وارد آمد، در ويلاي زيبايش در سويس درگذشت
ممنوعیت ممیزی درمطبوعات
سال 1357 ه ش، رژیم شاه با هدف برآورده ساختن دروغین خواست های مردم و به منظور جلب حمایت آنان دستور ممنوعیت ممیزی مطبوعات را صادر کرد. حال آنکه در روزهای انقلاب ماموران سازمان امنیت نظام شاهی و نظامیان حکومت نظامی با حضور در محل نشر مطبوعات به حذف و سانسورمقالات و اخبار می پرداختند
روز سیزدهم شهریور
شكست بزرگ ارتش روم از ايران
سال 363 ميلادي، 12روز پس از مرگ ژوليان امپراتور روم كه با 14 لژيون (لشكر رومي) به جنگ شاپور دوم (ذوالاكتاف) شاه ساساني ايران شتافته بود، جانشين او ژوويان با صرفنظر كردن از متصرفات روم در آسياي صغير و غرب فرات موافقت شاپور را به صلح به دست آورد تا بتواند باقيمانده لژيونرها را زنده به كشورشان بازگرداند. ژوليان براي تصرف تيسفون از فرات گذشته بود. يكي از شرايط صلح اين بود كه ژوويان در عقب نشيني به ساحل مديترانه به هر شهر كه برسد بايد به دست خود پرچم ايران را بر فراز شهر به اهتزاز درآورد، و او به اين تعهد عمل كرد. ژوليان 23 اوت سال 363 در جريان عقب نشيني از برابر ارتش توانمند ايران زخمي شده بود و همان شب از همين جراحت در گذشته بود. واحدهاي ارتش ايران دست از تعقيب لژيونرها رومي برنداشتند و همين امر ژوويان را كه پس از مرگ ژوليان، از سوي ژنرالهاي رومي موقتا تا تصويب سناي روم جانشين ژوليان شده بود مجبور به دادن پيشنهاد صلح كرد. با اين پيروزي درخشان، ايران بار ديگر ابر قدرت اول جهان شد. پس از بازگشت ژوويان به رم با اين كه سنا بر امپراتور شدن او صحه گذارد نتوانست از سرزنش رومي ها خود را رهايي دهد و در چند مورد بر ضد او كه باعث تحقير روم شده بود شورش شد و بالاخره همين وضعيت سبب شد كه يك سال پس از امضاي قرارداد صلح با شاپور دوم از فرط غصه دق كند . پس از مرگ ژوويان، سناي روم ژنرال والنتيان را به امپراتوري برگزيد
اخطار دکتر مصدق در مورد لغو جواز اقامت کارشناسان انگلیسی
سال 1330، مصدق ضمن گزارش به مجلس و پاسخ به سخنرانی دو نفر از سناتورها اعلام کرد که پس از انقضای 15 روز مهلت به انگلیس برای تجدید مذاکرات جواز اقامت کارشناسان انگلیسی لغو خواهد شد. در همین جلسه وی تقاضای رای اعتماد کرد. از 28 نفر سناتور حاضر در جلسه 26 نفر به دولت رای اعتماد دادند
نخستين اجتماع عظيم پيروان راه مصدق در ميدان جلاليه تهران از زمان براندازي 28 مرداد
سال 1340 خورشيدي (چهارم سپتامبر 1961 ميلادي)، براي نخستين بار پس از كودتاي 28 مرداد، هواداران و پيروان راه دكتر مصدق اقدام به دعوت بسیاري از مردم تهران به اجتماع برزگي در جلاليه (محل پارك لاله امروز كه در آن زمان زميني باز و عمدتا براي آموزش رانندگي بكار مي رفت) نمودند كه طبق گزارش كلانتري 19 پليس تهران و پاسگاه ژاندارمري اميرآباد، نزديک به دويست هزار تن در آن شركت كرده بودند.
در اين اجتماع سخنرانان خواستار رعايت آزادي، حقوق بشر، برقراري دمکراسي، آزادي زندانيان سياسي و بازگشت آنان به زندگي عادي و فعاليتهاي حرفه مربوط شدند. ولي ، همين كه ناطقان زبان به انتقاد از شاه گشودند و مردم به دادن شعار بر ضد شاه و حاميان خارجي او پرداختند پليس مداخله كرد. به ميتينگ که برنامه هاي آن ادامه داشت پايان داد و مردم را پراکنده ساخت. دولت بعدا براي دفاع از عمل خود مدعي شد كه اجتماع كنندگان در نظر داشتند به قزل قلعه كه فاصله اي زياد از جلاليه نداشت حمله برند و با تخريب آن زندانيان سياسي را آزاد كنند
هشت روز پيش از برپايي اين اجتماع عطيم که در هفت سال پيش از آن سابقه نداشت، دکتر منوچهر اقبال در پي انتقادهاي متعدد از انتخاباتي که برگزار کرده بود از نخست وزيري کناره گیري کرده بود. جعفر شريف امامي نخست وزير شده و دولت از کساني که انتخاب شده بودند خواسته بود تا استعفا کنند و راه را براي تجديد انتخابات باز کنند. انتقاد علني به تقلب در انتخابات و تحولات پس از آن به جبهه ملي امکان داده بود که بار ديگر وارد ميدان شود و مردم را به تشکيل اجتماع در جلاليه دعوت کند.
در اين ميتينگ روزنامه اطلاعات كه اعلاميه هاي جبهه ملي براي تشكيل اين اجتماع را به طور كامل چاپ نكرده بود مورد حمله قرار گرفت و متهم به حمايت از اعمال دولت شد و تحريم گرديد. فروش روزنامه اطلاعات از روز بعد به يك چهارم تقليل يافت و تا سومين دوره سردبيري غلامحسين صالحيار (سال 1356 تا سال 1358) جاي خود
را نگرفت
سازمانده این میتینگ آقای خسرو سیف دبیر کنونی حزب ملت ایران بود و قطعنامه پایانی آن به وسیله زنده یاد داریوش فروهر قرائت گردید
تشديد جنگ رسانه اي ايران و مصر و اشتباه يک تايپيست خبر که باعث آن شد
سال 1340 - 1961 میلادی، پس از اين كه دولت وقت ايران جمهوري سوريه را كه از مصر جدا شده بود به عنوان يك دولت مستقل به رسميت شناخت جنگ رسانه اي مصر و ايران به اوج خود رسيد كه تا زمان درگذشت جمال عبدالناصر در سال 1967 از شدت آن كاسته نشد. مصر و سوريه قبلا با هم يكي شده و جمهوري متحد عرب را تشكيل داده بودند. بعدا يمن هم به آنها پيوسته بود. تيرگي روابط مصر با ايران از چند سال پيش آن و زماني آغاز شده بود كه شاه اعلام كرده بود كه برسميت شناخته شدن اسرائيل از سوي ايران تازگي ندارد و ما از همان آغاز اسرائيل را شناخته بوديم
تعجيل ايران در به رسميت شناختن جمهوري سوریه در حقيقت نتيجه اشتباه يک ماشين نويس خبر بود. ماجرا از اين قرار بود که پس از جدايي سوريه از جمهوري متحد عرب، دولت اردن تقريبا بلافاصله جمهوري سوريه را به رسميت شناخت . خبرگزاري پارس (که به ايرنا تغيير نام داده است) اين خبر را از آژانسهاي خبري گرفته و ترجمه مي کند و سردبير مربوط آن را براي ارسال به راديو جهت پخش به تايپيست مي دهد. تايپيست تازه کار که همان هفته استخدام شده بود کلمه اردن را از دستخط مترجم ايران مي خواند و ايران تايپ مي کند و دبير خبر هم كه مسئول مقابله متن با تايپ بود متوجه اين اشتباه تايپي نمي شود، خبر را به گوينده مي دهد و به همين صورت ، ساعت چهار بعد از ظهر ( اخبار سه دقيقه اي راس هر ساعت) همان روز از راديو ايران پخش مي شود . دولت مصر اندکي بعد بدون اين که منتظر دريافت گزارش رسمي و تاييد خبر از تهران شود سريعا و شديدا نسبت به آن واکنش نشان مي دهد و دولت ايران که قصد شناسايي جمهوري سوريه را در روزهاي بعد داشته، با توجه به حمله شديد راديو مصر در برابر امر انجام شده قرار مي گيرد و به جاي تصحيح خبر در برسميت شناختن سوريه تعجيل و روز بعد تصميم خود را اعلام مي دارد و جنگ رسانه اي دوکشور وارد مرحله شديد خود مي شود
دولتي شدن شركت واحد اتوبوسراني تهران
سال 1346 (سپتامبر 1967) ، شهرداري تهران به دلايل بسيار از جمله زيان دهي از دولت خواست كه شرکت واحد را تحويل بگيرد. افزايش بهاي بليت باعث تظاهرات دانشجويان دانشگاه تهران شده بود و دولت آن را لغو كرده بود. اتوبوسراني تهران تا سال 1336 توسط شركتهاي غيردولتي بیست و سه گانه اداره مي شد كه اين خطوط از نخستين روز سال 1337 يكي پس از ديگري دولتي شدند. نخستين رئيس شركت واحد اتوبوسراني تهران ژنرال علوي مقدم رئيس وقت شهرباني بود. شركتهاي غير دولتي اتوبوسراني تهران تلاش بسيار كردند كه دولتي نشوند ولي موفق نشدند مخصوصا كه اقساط اتوبوسهاي مرسدس بنزي را كه دولت وارد كرده بود و در اختيار آنها گذارده بود پرداخت نكرده بودند و براي افزايش بهاي بليت كه يك ريال بود دستاويزي به عنوان "ادامه خط" و "خط فرعي" اختراع كرده بودند و به اين بهانه از مسافر نيم ريال (ده شاهي) بيشتر مي گرفتند. دولت قرار بود كه به جاي اموال شركتهاي خصوصي اتوبوسراني، به آنها از سهام شركت واحد بدهد كه بالاخره اين وعده عملي نشد. مديران شركتهاي غير دولتي سابق دولت را متهم مي كردند كه به منظورهاي سياسي دست به ملي كردن شركتهاي آنها زده است و مي خواهد به اين ترتيب كنترل رفت و آمد در شهر را به دست داشته باشد و از اعتصابات آينده جلوگيري كند. بعضي از صاحبان اين شركتها به دليل كمك به كودتاي 28 مرداد حتي انتظار اين كار را از دولت نداشتند و تا آخرين لحظه آن را باور نمي كردند
پیروزی آلنده در شیلی
سال 1970، سالوادور آلنده که در سانتیاگو چشم به جهان گشوده بود، در سالهای 1943 تا 1948 مبارزه گسترده سیاسی ای را آغاز کرد و سرانجام در مقام دبیر کلی حزب سوسیالیست رسید. با پیروزی در مبارزه انتخاباتی 1970 وی به عنوان رهبر شیلی زمام امور آن کشور را به عهده گرفت. ولی پس از توطئه های بسیار سازمان جاسوسی وشرکت های چند ملیتی امپریالیسم آمریکا، سرانجام در یازدهم سپتامبر سال 1973 میلادی ژنرال آگوستینو پینوشه که وابستگی کامل وتمام عیار به آمریکا داشت، او را دعوت به استعفا کرد . چون آلنده پیشنهاد او را نپذیرفت کاخ ریاست جمهوری مورد هجوم نظامیان قرارگرفت و آلنده به همراه تعدادی از یارانش کشته شدند. بدین ترتیب پینوشه آمریکایی درکودتایی خائنانه و خونین، حا کم بلامنازع ودیکتاتور شیلی شد
تظاهرات میلیونی مردم درتهران
سال 1357، درآستانه روزهای اوج گیری انقلاب مردم طی راهپیمایی بزرگ و میلیونی در روز عید فطر برگزار گردید. درهمین تظاهرات بود که قرارتاریخی حضوردرمیدان ژاله وقت در روز جمعه 17 شهریورماه گذاشته شد و درآن روز میدان ژاله به میدان لاله در جمعه سیاه تبدیل شد
روز چهاردهم شهریور
سال ۱۹۲۷ (۱۹ ارديبهشت ۱۳۰۶)، كاپيتالاسيون (تسليم و در اصطلاح قضايي به مفهوم قضاوت كنسولي) در ايران لغو شد و از 19 ارديبهشت 1307 ( درست يك سال بعد) حتي در مورد كشورهاي كاملة الوداد هم بلا اثر گرديد. اين امتياز را دولت قاجاريه به پاره اي ازدولتها داده بود و به اين ترتيب قسمتي از حاكميت ملي را واگذار كرده بود. رسيدگي به جرائم محلي و مجازات متخلف تكليف يك دولت حاكم مسئول در برابر اتباع كشور است و از تكليف نمي توان گذشت و آن را واگذار كرد. كاپيتولاسيون از دهه 1340 به صورت محدود در مورد پاره اي از اتباع آمريكا در ايران برغم مخالفت ها و اعتراض هاي فراوان بار ديگر به اجرا در آمده بود
align="right">
اصلاحات اداري در ايران
سال 1950 (1329)، قضيه تصفيه كاركنان دولت وسازمانهاي عمومي از جمله مقامات انتخابي ايران از عناصر ناپاك و نالايق همه امور را تحت الشعاع قرارداده بود. اين قضيه مدتها مورد بحث و رسيدگي بود؛ زيرا بر دولت و صاحبنظران وقت روشن شده بود كه دشواري هاي ايران (53 سال پيش) نتيجه بوروكراسي بد، فساد اداري، سوء مديريت ها، توصيه بازي، استخدامهاي فاميلي و قبيله اي و همشهري بازي، و از همه بدتر عدم وفاداري پاره اي از مقامات و كارمندان به تامين منافع و رفاه مردم است و مقام و كارمند به جاي اين كه خود را خدمتگذار و نان خور مردم بداند بالاتر از آنان مي داند. براي حل اين مسئله كه به زعم رزم آرا نخست وزير وقت و مشاورانش مانع هر گونه پيشرفت و اصلاحات مي شود بايد ضربتي عمل مي شد. اصلاح طلبان آن زمان هم كه در موارد متعدد با دولت معارضع داشتند در اين يك مورد حامي دولت شده بودند و حتي مداخلات خارجي را نتيجه همين بوروكراسي بد و غيرعلمي مي دانستند كه عامل بيگانه با استفاده از اين ضعف، با دادن رشوه و مساعدت هاي ديگر به بسط نفوذ مي پردازد و مسئله حل نخواهد شد مگر اين كه تصفيه از بالا شروع شود
براي انجام اين امر، آيين نامه تصفيه به تصويب شوراي وزيران رسيد و به اجرا گذارده شد و هياتي براي تهيه فهرست اين قبيل افراد به رياست دكتر محمد سجادي تشكيل شد و كار خود را آغاز كرد. يكي از مواد اين آئين نامه كه مورد حمايت دكتر مصدق نماينده اول تهران در مجلس هم قرار گرفته بود، بند معروف "ج" بود و هر مقام و كارمند كه مشمول اين بند مي شد صلاحيت خود را از دست مي داد و بايد براي هميشه از خدمات عمومي محروم شود و براي اين كه اين افراد از هستي ساقط نشوند قرار بود كه بازنشسته و يا بازخريد شوند. دكتر سجادي و هيات او نخستين فهرست را سي ام مرداد به نخست وزير دادند. در اين فهرست اسامي چندين سناتور و نماينده مجلس و مقام ارشد دولتي از جمله سردار فاخر حكمت نماينده مجلس وجود داشت كه درزكردن پاره اي از اسامي به رسانه ها مردم را شاد كرده بود، ولي از همان لحظه كار سنگ اندازي بر سر راه اجراي آن شروع شد. در ابتدا گفتند كه اگر افراد نتوانند تقاضاي تجديد نظر كنند، كشور مي شود ديكتاتوري! كه قرار شد مقام و يا كارمند مشمول بند « جيم» ، نخست منتظر خدمت شود و سپس تقاضاي تجديد نظر كند. بعد اعتراض كردند كه اين آئين نامه بايد به صورت لايحه به مجلس برود و قانون شود كه دولت با اكراه وعده بررسي اين پيشنهاد را داد
نيمه شهريور نخست وزير به مجلس گزارش داد كه چهار صد تن را كه نام آنان در فهرست آمده باز نشسته كرده است و به زودي گروه ديگري بركنار خواهند شد، وقتي صحبت او به بركناري چند نماينده مجلس كه در بند "ج" قرار گرفته بودند رسيد، اين نمايندگان دست به اعتراض زدند كه مگر قوه مجريه مي تواند دخالت در قوه مقننه كند و نماينده منتخب مردم را بركنار سازد و ... كه دكتر مصدق ضمن دفاع از كار هيات تصفيه گفت كه چون نيت، نجات مردم و كشور است، بله كه مي شود. در اينجا سردار فاخر كه بعدا رييس مجلس هم شد چون از پرخاش به نتيجه اي نرسيد به گريه كردن و التماس افتاد. جلسات بعدي مجلس همين وضعيت را داشت و يكبار كار به مشاجره دكتر مصدق با سردار فاخر كشيد و سرانجام نمايندگان در معرض اتهام!! طرح يك ماده واحده را به مجلس دادند كه با اكثريت ضعيفي به تصويب رسيد و نتيجه بررسي هاي هيات را كان لم يكن (بي اثر) اعلام كرد و تصميمي به اين اهميت كه يك انقلاب اداري بزرگ بود بر باد رفت
اعلام بی طرفی ایران در جنگ جهانی دوم
سال 1318 ه.ش.، پس از وقوع جنگ جهانی دوم که در اول سپتامبر 1939 آغاز شده بود، ایران در چنین روزی در سال 1318 ه. ش. بی طرفی خود را نسبت به جنگ آغاز شده اعلام کرد، اما به دلیل گستردگی مرز کشورمان با اتحاد جماهیر شوروی سابق و در گیری آن با آلمانها به نظر میر رسید که انجام چنین امری عملا ناممکن تلقی شود. علاوه بر چنین اوضاعی، اوضاع داخلی ایران نیز به هیچ وجه مناسب نبود، فقر و تنگدستی سراسر کشور را فرا گرفته بود و مردم نیز از استبداد رضاخانی به تنگ آمده بودند . ارتش متفقین به بهانه های واهی از قبیل حضور جاسوسان آلمانی در ایران به اشغال کشور مبادرت ورزیدند .اشغال ایران در سوم شهریور 1320 خیلی سریع و آسان تحقق یافت و با تهاجم نیروهای انگلیسی و شوری از جنوب و شمال صورت رسمی و جدی به خود گرفت و تا پایان جنگ در سال 1324 نیز ادامه داشت. قحطی، گرانی و پایمال شدن تمامیت ارضی ایران را از جمله عواقب چنین اشغالی می توان برشمرد
استیضاح دولت هژیر بخاطر توقیف روزنامه ها
سال 1327، ظرف سه ماه پس از سقوط رضا خان مجوز انتشار بیش از سیصد نشریه در کشور اعطا شد. در همین چند سال یعنی ازسال 1320 ه ش تا سال 1332، قریب 1500 عنوان روزنامه در کشور منتشر می شد که البته همه آنها نیز مطالب باب طبع دولتیان نمی نوشتند. در سال 1327 دولت هژیر در اقدامی بی سابقه دست به توقیف گسترده و غیر قانونی مطبوعات زد. اما مجلس شورای ملی با اعتراض نسبت به این امر، در چنین روزی در سال 1327 ه ش هژیر را استیضاح کرد
اسناد حاكميت بر بحرين
سال 1335 خورشيدي، اسناد رسمي حاكميت ايران بر بحرين از سوي دولت وقت در تهران انتشار يافت كه در اواخر دهه 1340، شاه سابق به خواست خارجي و بدون كسب نظر ملت ايران در يك رفراندوم عمومي از آن صرفنظر كرد
روز پانزدهم شهریور
موافقت ايران با تدريس استادان ايراني در دانشگاه قسطنطنيه
سال 425 ميلادي، به نوشته سه گاهنامه مختلف در هفتم، هشتم و يا 13 اوت شاه وقت ايران، بهرام پنجم (بهرام گور) درخواست تئودوريس دوم امپراتور روم را كه استادان ايراني بتوانند چنانچه بخواهند براي تدريس در دانشگاه نوبنياد قسطنطنيه (استانبول) به اين شهر بروند پذيرفت. اين موافقت همچنین در "كارنامك" يا روزنامك (روزنامه) دربار شاهي آن زمان درج شده است. اين دانشگاه كه مقررات آن الگوي دانشگاههاي امروز شده است در 27 فوريه سال 425 ميلادي آغاز بكار كرده بود و تئودوريس براي تدريس در اين دانشگاه در كشورهاي مختلف و دورترين آنها – چين – به يافتن استاد و مدرس دست زده بود. ميان تئودوريس و بهرام پنجم روابط دوستانه برقرار بود و دو ابر قدرت ايران و روم در سال 422 ميلادي يك پيمان صلح صد ساله امضاء كرده بودند كه برپايه آن، حكومت روم در قلمرو خود پيروي از آيين زرتشت را آزاد و قانوني سازد و دولت ايران هم نسبت به پيروان مسيحيت دست به همين اقدام بزند. بهرام گور پس از موافقت با درخواست تئودوريس به خراسان شتافت و هونهاي سفيد پوست (هپتال ها) را كه از جيحون گذشته و دست به تعرض زده بودند درهم شكست، سركرده آنان را كشت و به پايتخت خود بازگشت
بهانه براي انگلستان 2
سال 1294 (1915)، معاون كنسولگري انگلستان در بوشهر مورد حمله قرار گرفت و به ضرب گلوله مجروح شد. اين حادثه كه متعاقب تيراندازي دهم شهريور به كنسول انگلستان در اصفهان صورت گرفته بود دو بهانه به دست انگليسي ها داد كه طبق قرار داد سن پترز بورگ جنوب و شرق ايران را با مركزيت كرمان در كنترل داشتند. يكي تقويت حضور نظامي خود در ايران مخصوصا در خوزستان و ديگري دادن اولتيماتوم به مستوفي نخست وزير وقت كه استاندار فارس را عزل كند كه مستوفي چنين كرد
اعتراض دكتر مصدق به تبعيد غير قانوني خود
سال 1335، دکتر مصدق به تبعيد غير قانوني خود به احمد آباد ساوجبلاغ (نزديك كرج) اعتراض كرد، زيرا كه به چنين تبعيدي محكوم نشده بود. خود نوشته است كه او را تحت الحفظ، پس از اتمام دوه محكوميت، سه سال زندان خود در لشكر 2 زرهي، از زندان به احمد آباد بردند و در اينجا به حالت تبعيد قرار دادند. ظاهرا به اين اعتراض دكتر محمد مصدق كه حكومت او در اثر كودتاي 28 مرداد عمدا و جبرا پايان يافته بود رسيدگي نشد. دکتر مصدق از اين روز تا پايان عمر در اين روستا تحت نظر قرار داشت كه خود، آن را زنداني غير قانوني در "قلعه" توصيف كرده است. دشمني شاه با دكتر مصدق از اين بود كه گفته بود حكومت از آن ملت است، نه شاه؛ و بارها تكرار كرده بود كه انگلستان چون موفق نشد كه از طريق قرارداد وثوق الدوله صاحب اختيار ايران شود؛ رضا شاه را روي كار آورد و بسياري از خواستهاي خود از جمله تمديد امتياز انحصاري نفت را در سال 1933 و كشيدن راه آهن خرمشهر – بندر شاه را كه جنبه اقتصادي نداشت به او تحميل كرد. هدف از كشيدن اين راه آهن تسهيل حمله نظامي احتمالي غرب به شوروي بود كه بعدا بهانه اشغال نظامي ايران قرار گرفت و انگليسي ها به همان گونه كه رضا شاه را آورده و شاه كرده بودن وي را در شهريور 1320 بركنار كرده و به خارج از ايران تبعيد كردند. دكتر مصدق بارها به شاه تاكيد كرده بود كه ايران، ايران واقعي نخواهد شد مگر اينكه توسل به غرب، دريافت وام از غرب و دعوت از آنها براي سرمايه گذاري در كشورمان و دادن هرگونه امتياز به غربي ها را كلا به فراموشي يسپاريم كه هيچ بلكه از قاموس واژه هايمان هم بيرون كنيم. زنداني بودن غير قانوني مصدق در احمد آباد تا تاريخ وفات او در اسفند 1345 ادامه داشت. وي در طول محاكمه و پس از آن خود را همچنان نخست وزير قانوني ايران مي دانست، زيرا هنگام نصب زاهدي از طرف شاه به نخست وزيري، نه تنها مجلس از سوي مردم در رفراندوم منحل شده بود بلكه، قبلا هم اكثر اعضاي آن استعفا كرده بودند و تنها بيست و دو تن از نمايندگان آن دوره از مجلس كناره گيري نكرده بود و به اين ترتيب مجلسي وجود نداشت كه ابراز تمايل به نخست وزيري زاهدي كند و در غياب مجلس نمي شد نخست وزير را بركنار و نخست وزير تازه منصوب كرد و رفراندوم (راي همه مردم) بالاتر از راي مجلس موسسان است
میتینگ انتخاباتی سازمان دانشجویان جبهه ملی ایران در میدان بهارستان
سال 1342، در برابر کسب تکلیف سازمان دانشجویان و کمیته انتشارات و تبلیغات جبهه ملی درباره انتخابات از رهبران جبهه ملی که هنوز در زندان بودند و تصمیم را به عهده افراد خارج از زندان واگذار کردند، و با توجه به رهنمود دکتر مصدق و به قصد آزمایش تبلیغات دولت که اجتماعات انتخاباتی را به ظاهر با وجود حکومت نظامی در میدان بهارستان آزاد اعلام کرده بود، هیئتی با شرکت سازمان دانشجویان تشکیل شد. براساس نظر این هیئت سازمان دانشجویان تصمیم به برقراری میتینگ در روز 15 شهریور گرفت و از ده روز قبل تصمیم خود را رسما در سه نامه متوالی به شهربانی اطلاع داد و چون جواب منفی نرسید مبادرت به دعوت عموم کرد. در جریان پخش تراکت برای دعوت به میتینگ در خیابانهای تهران - 12 الی 14 شهریور - لاقل 80 نفر از دانشجویان بازداشت شدند. روز 14 شهریور رهبران و اعضای شورای جبهه جز چند نفر از زندان آزاد شدند. الهیار صالح به عنوان رئیس هیئت اجرائی براثر توصیه کتبی دکتر سنجابی عضو دیگر هیئت اجرائی دستور داد چون فرمانداری نظامی با میتینگ فردای دانشجویان موافقت نکرده و روش جبهه ملی پیروی از قانون میباشد منصرف شوید و مراتب را به اطلاع عموم برسانید! نیروی نظامی کلیه خیابانهای منتهی به میدان بهارستان را مسدود کرد و با نیروی فراوان با جمعیتی که بی اطلاع از فسخ تصمیم برای شرکت در میتینگ به طرف بهارستان در حرکت بود به مقابله پرداخت
روز شانزدهم شهریور
درگذشت شاه اسماعیل صفوی
شاه اسماعیل اول ازشاهان سلسله صفوی درسال 1487 میلادی به دنیا آمد. وی پس ازمبارزات طولانی باترکان آق قویونلو و پایان دادن به جنگ های داخلی مذهب شیعه را درایران رسمی اعلام کرد. او بعدها به مبازره با ازبکان خراسان پرداخت و درسال 907 ه ش درتبریزحکومت خود را بنا نهاد. اودرچنین روزی به دلیل مرض حصبه از دنیا رفت
تصرف تبريز به دست سلطان سليم عثماني
سال 1514، نيروهاي عثماني وارد تبريز شدند. اين نيروها به فرماندهي مستقيم سليم اول سلطان عثماني 23 اوت (15 روز پيش از آن) در دشت چالدران نيروهاي شاه اسماعيل صفوي را شكست داده بودند. سلطان سليم و نيروهايش بر اثر حملات غير منظم (چريكي) نيروهاي شاه اسماعيل و مقاومت مردم تبريز نتوانستند مدت طولاني در اين شهر بمانند و به عثماني بازگشتند. هدف عمده سلطان سليم اول از حمله به ايران در جنگ چالدران جلوگيري از گسترش شيعه اثني عشري كه مذهب رسمي ايرانيان اعلام شده بود به متصرفات عثماني و پيوستن شيعيان قلمرو عثماني به دولت تازه تاسيس صفوي ايران بود. هدف ديگر وي ضميمه كردن مناطق كردنشين شمالغربي ايران و محل سكونت تركمان ها (بقاياي سلجوقيان و...) به قلمرو خود و نيز مانع از گسترش و رشد ايرانيسم بود كه با روي كار آمدن شاه اسماعيل صفوي دوباره سربلند كرده بود. سلطان سليم به دو هدف اول خود از اين عمليات نظامي رسيد، ولي مسئله اي به نام كردستان تركيه به وجود آورد كه دولت تركيه اينك دچار آن است. صفويان كه تا زمان جنگ چالدران بكار بردن اسلحه آتشين را خلاف آيين جوانمردي مي پنداشتند از اين پس به فكر مسلح كردن خود به توپ و تفنگ افتادند كه شاه عباس به آن تحقق بخشيد
درخواست وثوق الدوله از انگلستان و روسيه
سال 1294 - 1916، وثوق الوله رئيس الوزراء وقت (برادر قوام السلطنه و پدر زن دكتر علي اميني كه شهرت به هواداري از انگلستان داشت از دولتين انگلستان و روسيه كه سرگرم تكميل اجراي قرارداد سن پترز بورگ ( تقسيم ايران به دو منطقه نفوذ) بودند و خواسته بودند كه ماليه و ارتش ايران را زير كنترل بگيرند خواست كه فعلا اين كار به تعويق اندازند . رئيس الوزراء قبلي به اين كنترل تسليم شده بود
قانون تابعيت
سال 1308، مجلس ايران جلسه 16 شهريور خود را به بحث در باره لايحه دولت پيرامون امر تابعيت اختصاص داده بود. برخي نمايندگان تاكيد بر آن داشتند كه ايرانياني كه به وطن پشت كنند و به تابعيت دولت ديگري در آيند، به دليل قطع «عالما و عامدا» وفاداري به زادگاه خود و نياكان، از همان لحظه نبايد ايراني به حساب آيند و با آنان به صورت خارجي رفتار شود . بنابراين، ايران نبايد تابعيت مضاعف را بپذيرد. سرانجام لايحه دولت در آخر وقت به تصويب رسيد
تاسیس بانک صادرات ایران
سال 1331، هدف ازتاسیس بانک صادرات ارایه خدمات بهینه وجدید بانکی به مشتریان بود. این بانک توانست درمدت کوتاهی مشتریان بسیاری را جذب خود کند . بانک صادرات ایران هم اکنون 3200 شعبه درسراسر جهان دارد ودارای بیش از سی ودوهزار کارمند است . این بانک به لحاظ حجم وگستردگی فراوان درحال حاضر یکی ازبزرگترین شبکه های بانکی درخاورمیانه به شمارمی رود
چاه نفت شماره 6 قم
سال 1335، چاه نفت شماره 6 قم نيز به نفت رسيد. چاه شماره 5 قم معروف به منطقه البرز كه در عمق دو هزار و 67 متري به نفت رسيده بود از چهارم شهريور بر اثر فشار گاز طبيعي دچار فوران شده بود كه خروج نفت مدتها ادامه داشت تا از خارج كارشناس دعوت كردند و آن را خاموش ساختند
برپایی تظاهرات درایران
سال 1357 ه ش، با وجود اعلام ممنوعیت رژیم وقت دربرگزاری هرگونه تظاهرات، مردم درشهرهای مختلف نسبت به برگزاری تظاهرات برضد رژیم پهلوی اقدام کردند
روز هفدهم شهریور
درخواست ياري يمني ها از خسرو انوشيروان
سال 562 ميلادي، تني چند از سران يمن در تالار معروف به طاق كسري در شهر تيسفون (نزديك بغداد امروز) پايتخت آن زمان ايران با خسرو انوشيروان، شاه وقت ايران ملاقات كردند و از او خواستند كه براي اخراج حبشي ها از وطنشان نيرو به يمن فرستد. ارتش مسيحيان حبشه با استفاده از اختلافات داخلي سران قبايل يمن، اين سرزمين را تصرف كرده بود. شاه ايران (به نوشته تاريخ طبري انوشروان و به گفته سعدي نوشيروان پس از تبادل نظر با مشاوران خود و افسران ارشد، اين درخواست را پذيرفت و دستور داد كه چند واحد از سربازان پارس و كرمان با كشتي به يمن فرستاده شوند. خسرو انوشيروان در آن روز پس از پذيرفتن مردم عادي (عوام الناس) كه از مقامات كشوري شكايت داشتند در تالار كاخ خود، به نوشته تاريخ بلعمي «ايوان كسري در مدائن»، و دريافت شكايات آنان و شنيدن ناله هايشان از مظالم، نمايندگان قبايل يمن را پذيرفته بود. تالار كسري كه هنوز بر پاي ايستاده است حدود پنجاه متر طول و 25 متر عرض دارد. به نوشته مورخان رومي و ايراني و عرب واحدهاي اعزامي ايران با وجود اين كه از نظر شمار كمتر از حبشي ها بودند، نيروهاي حبشه را در هم شكستند و به درياي سرخ ريختند و به درخواست سران قبايل يمن از آن پس تا مدتها يك ژنرال ايراني در سرزمين يمن مستقر بود و عملا در حكومت مشاركت داشت
نامه سفارت انگلستان به دولت متبوع و برکناري و تبعيد عين الدوله
سال 1285 - 1906، سی و چهار روز پس از امضاي فرمان مشروطيت مظفرالدين شاه قاجار در ظاهر براي جلب مشروطه خواهان و در باطن بر اثر فشار انگلستان، بلافاصله پس از تاييد آيين نامه انتخابات مجلس، حكم بركناري عين الدوله (عبدالمجيد ميرزا) را از رئيس الوزرايي صادر و وي را از تهران تبعيد كرد. عين الدوله از مخالفان مشروطه شدن سلطنت بود و با اين كار ضديت فراوان كرده بود و چندبار هم از انگليسي ها خواسته بود كه از ادامه حمايت از مشروطه شدن ايران دست بردارند. طبق خاطرات بعضي رجال آن دوره، عين الدوله بارها گفته بود كه در شرايط موجود، مشروطه جز تامين منافع تني چند از رجال و بازرگانان و باز شدن هر چه بيشتر دست انگليسي ها چيز ديگري عايد نخواهد كرد و سودي براي عوام الناس نخواهد داشت . وي ازجمله كساني بود كه مشوقان به سفارت انگلستان را خائن مي پنداشتند. اسنادي كه بعدا انتشار يافت نشان داد كه چند روز پيش از بركناري عين الدوله كه در جبار بودن او ترديد نيست رئيس هيات نمايندگي انگلستان در تهران به لندن گزارش كرده بود كه دولت روسيه كه روي دربار قاجاريه نفوذ فراوان دارد مظفرالدين شاه را تشويق به پس گرفتن امضاي خود و لغو فرمان مشروطيت و دست كم تعليق آن مي كند .در اين گزارش ضمن اشاره به نگراني دولت روسيه از وضعيت خود و مستعمراتش در قفقاز از تحول اخير ايران، نوشته شده است كه دولت روسيه از اين كه سفارت انگلستان در تهران از متحصصنين به خوبي پذيرايي و توجه مردم را نسبت به خود جلب كرده است حسادت و احساس شكست مي كند و به همين لحاظ هرچه بيشتر به شاه نزديك شده است. دوستي شاه با دربار روسيه اينك بيش از هروقت ديگر است و عين الدوله از استفاده از هر فرصتي بر ضد منافع انگلستان خودداري نمي كند. برخي از مورخان ، پناهنده شدن شماري از تبريزيان معترض به ظلم و استبداد محمد علي ميرزا وليعهد وقت به كنسولگري انگلستان در آن شهر در پايان شهريور ماه 1285 را نتيجه تشويق آنان از سوي عوامل انگلستان و جزئي از رقابت انگلستان و روسيه دانسته اند. اين تحولات درست يك سال پيش از امضاي قرارداد سن پترزبورگ و تقسيم ايران به دو منطقه نفوذ صورت گرفت
نخست وزیری حسين پيرنيا
سال 1305، در نخستين سال سلطنت رضاشاه مجلس حسين پير نيا را به نخست وزيري انتخاب كرد كه وي اين سمت را نپذيرفت. تمامي رويدادهاي مهم شهريور ماه اين سال ايران مربوط به بحران كابينه بود. سوم اين ماه، مستوفي به مناسبت آغاز دوره تازه پارلماني استعفاي خود را تسليم و تاكيد كرده بود كه آماده تشكيل كابينه تازه نيست. وي بعدا به اصرار رضا شاه تسليم شد، ولي با اين كه تنها 12 نماينده به او راي مخالف داده بودند، اين مخالفت را بهانه قرار داد و آراء موافق را براي تشكيل يك دولت نيرومند كافي ندانست و كنار رفت . مجلس 17 شهريور به حسين پيرنيا ابراز تمايل كرد كه نپذيرفت، ولي بعدا به اصرار او و اكثريت مجلس، بالاخره پيرنيا حاضر به تشكيل كابينه شد و فروغي ( ذكاءالمك) و حسن وثوق ( وثوق الدوله ) را به سمت وزيران جنگ و دادگستري كابينه معرفي كرد كه با اعتراض شديد و پيگير دكتر مصدق نماينده تهران رو به رو شد. دكتر مصدق وثوق الدوله را فردي خواند كه حاضر شده بود با دريافت رشوه و وعده هاي ديگر ميهنش را به انگلستان واگذار كند و گفت كه اين فرد به جاي وزارت بايد به زندان برود و مجازات خيانت هايش را تحمل كند و جاي فروغي هم به دليل گذشته اش در كابينه نيست. مخالفت دكتر مصدق تا اواخر ماه ادامه يافت
نخستين قانون ضد پارتي بازي در ايران
سال 1312، ماده 238 مكرر با يك تبصره و دو بند بر قوانين كيفري ايران اضافه شد كه در آن زمان يك انقلاب اداري محدود بشمار آمده بود. طبق اين قانون كه از نيمه دوم شهريور همان سال به اجرا درآمد هركس كه از نفوذ خود و ديگران ــ واقعي و يا كاذب ــ در ادارات و سازمانهاي دولتي سوء استفاده كند به مجازات حبس تاديبي از شش ماه تا دو سال و جريمه نقدي از صد تا هزار تومان محكوم خواهد شد. مردم عادي اين ماده را قانون ضد توصيه و پارتي بازي مي خواندند
امضای پیمان نظامی سیتو
سال 1954 میلادی، سازمان پیمان آسیای جنوب شرقی با امضای یک قرار داد همکار ی نظامی و اقتصادی بین هشت کشور آمریکا، فرانسه، استرالیا، فیلیپین، زلاندنو ، تایلند و پاکستان در مانیل پا به عرصه وجود نهاد و تا سال 1967 میلادی که فرانسه از آن خارج شد نقش فعالی را در سیاست های منطقه ایفا کرد. در سال 1972 نیز پاکستان از این پیمان خارج شد و با تضعیف قدرت و موقعیت آمریکا در منطقه پس از شکست ویتنام سازمان آسیای جنوب شرقی عملا موقعیت خود را از دست داد و در سی ام ژوئن 1977 میلادی منحل شد
گزارش دکتر مصدق به مجلس در امور نفت
سال 1330، گزارش دکتر مصدق به مجلس راجع به امر نفت، وقایع 23 تیر، کارشناسان انگلیسی، پرداخت خسارت به شرکت سابق و فرمول پیشنهادی ایران برای مذاکره با انگلیس ارائه گردید
آتش گشودن نظامیان به روی صفوف مردم در 17 شهريور 1357 در ميدان ژاله تهران
سال 1357، در روز جمعه 17 شهریور 1357 واحدهاي فرمانداري نظامي تهران در ميدان ژاله به سوي مخالفان نظام شاهنشاهی كه تظاهرات وسيعي را به راه انداخته بودند آتش گشودند كه ضمن آن دهها تن كشته و يا مجروح شدند. اين رويداد در نخستين روز برقراري حكومت نظامي در تهران صورت گرفت. شوراي وزيران به رياست جعفر شريف امامي شب پيش از آن برقراري حكومت نظامي در 12 شهر از جمله تهران را براي شش ماه تصويب و سپهبد غلامعلي اويسي فرمانده نيروي زميني را به سمت فرماندار نظامي تهران تعيين كرده بود. مقررات حكومت نظامي در تهران كه از بامداد جمعه به اجرا گذارده شده بود برگزاري اجتماعات را منع كرده بود كه مخالفان نظام بدون توجه به اين مقررات همانند روزهاي پيش از آن در ميدان فوزيه و خيابانهاي جنوبي آن از جمله ميدان ژاله اجتماع و دست به تظاهرات زده بودند. واحدهاي فرمانداري نظامي آنان را در ميدان ژاله كه بعدا به ميدان شهداء تغيير نام داد محاصره و به گلوله بستند
دولت جمشید آموزگار که از نخستین روز های زمامداری سیاست تحمیق مردم را بکار گرفته بود نتوانست در برابر امواج گسترده انقلاب پایداری کند. در این دوره در سال 1357 هر روز بر دامنه اعتراضات مردمی افزوده می شد و چنین شد که پس از یکسال جمشید آموزگار در چهارم شهریور سال 1357 ه ش مجبور به استعفا شد و شاه جعفر شریف امامی را مامور تشکیل کابینه کرد. شریف امامی برنامه دولت خود را آشتی ملی نام نهاد و به نشانه همراهی با مردم تعدادی از مراکز فساد را در کشور بست و اعلام کرد که به روحانیان احترام میگذارد. در سیزدهم شهریور همان سال راهپیمایی بزرگی پس از نماز عید فطر در تهران بر گزار شد که خود مقددمه ای بود بر قیام هفدهم شهریور. به منظور احترام نهادن به خون کشته شدگان روز های پیشین روز شانزدهم از سوی قاطبه مردم تعطیل عمومی اعلام شد و مردم تهران در چنین روزی راهپیمایی عظیمی بر گزار کردند. ماموران رژیم از شب قبل هفدهم شهریور در میدین مهم شهر مستقر شده بودند و با هرگونه حرکت مقابله می کردند. در نخستین ساعات روز هفدهم شهریور ارتشبد اویسی از رادیو تهران اعلام حکومت نظامی کرد و بر اساس آن اجتماع بیش از دو نفر در تهران ممنوع شد. مردم تهران بدون توجه به این اخطارها سیل آسا به خیابانها روی آوردند و در میدان ژاله (شهدای فعلی) اجتماع کردند. ماموران مسلح چندین بار به مردم اخطار کردند و آنگاه ناجوانمردانه مردم بی سلاح را هدف رگبار مسلح خود قرار دادند. رژیم تعداد کل شهدای هفده شهریور را 58 نفر اعلام کرد، ولی برخی از شاهدان عینی رقم شهدای این روز را بالغ بر چهار هزار نفر اعلام کردند. چنین روزی در تاریخ ایران زمین به عنوان روز جمعه سیاه نام گرفت
وضعيت روزنامه نگاري در تهران در دهه اول قرن 21
سال 2004، در دهه اول سپتامبر در آمريكا يك رشته ميزگرد تلويزيوني براي بحث درباره مطبوعات (رسانه هاي چاپي) برگزار شده بود. در جريان اين ميزگردها، بحث به روزنامه هاي تهران نيز كشانيده شد. در اين بحث گفته شد كه: در تهران ده ـ يازده ميليوني بيش از هر شهر بزرگ ديگر در جهان، روزنامه منتشر مي شود، ولي مخاطبان آنها نسبت به جمعيت شهر اندك هستند و بيشتر اين روزنامه ها از دولت كمك مالي مي گيرند. شنيده شده است كه برخي از اين روزنامه ها عمدتا به خاطر دريافت همين كمك هاي دولتي منتشر مي شوند و علاقه مندي زياد به تيراژ ندارند. همچنين گفته شده است كه كسب شهرت سياسي و ورود به محافل بزرگان انگيزه ديگر انتشار روزنامه در تهران بوده است. در ايران پس از سال 1981 بسياري هستند كه طبق قانون از دريافت پروانه انتشار نشريه محروم شده اند و شماري نيز سالها در خم و پيچ بوروكراسي و تارهاي عنكبوتي آن گرفتار و دارند خسته مي شوند و از خير اين كار مي گذرند و كساني موفق به دريافت پروانه مي شوند كه وابستگي دولتي قوي داشته باشند و يا ناشناس و غير حرفه اي باشند. بعضي از اين ناشناس ها كه قوه قضايي و دستگاههاي امنيتي به دليل همين ناشناس بودن و نداشتن نام در فايل هاي اين دستگاهها موفق به دريافت پروانه مي شوند پروانه خود را در اختيار «افراد طالب آن» قرار مي دهند. به علاوه، در ايران برخلاف بيشتر كشورهاي مدعي دمكراسي، دولت ـ شهرداري تهران و سازمان راديو ـ تلويزيون دولتي داراي روزنامه هستند كه روزنامه نگاري عرفا بايد خارج از چارچوب سه قوه حكومتي باشد. مديران دو روزنامه قديمي و مجهز تهران كه عمر دهها ساله دارند و پس از انقلاب مصادره شده اند از جانب دفتر رهبر روحاني ايران كه در اين كشور، قانونا قدرت اول است اعزام مي گردند و كمك وسيع دريافت مي دارند. چند روزنامه ديگر جناحي هستند و با اين كه اسم حزب رويشان نيست، حزبي عمل مي كنند. بنابراين، نمي توان گفت كه كدام روزنامه در تهران حرفه اي است، ظاهرا هيچكدام!. گفته شده كه مدير فعلي روزنامه دولتي ايران يك غير حرفه اي است و سابقه قبلي روزنامه نگاري او اعلام نشده است. وي از جانب دولت خاتمي منصوب شده است كه مدعي اصلاحات بوده است!. روزنامه شهرداري تهران قانونا اجازه سياسي نويسي ندارد، ولي بيش از روزنامه هاي ديگر وارد سياست مي شود. ولي روزنامه راديو ـ تلويزيون كه آن نيز اجازه سياسي نويسي ندارد، در اين زمينه احتياط بيشتري مي كند. بهاي تكفروشي روزنامه هاي تهران به مراتب كمتر از بهاي تمام شده است و گمان نمي رود كه جز يكي ـ دو روزنامه، سود دهي داشته باشند. در ايران توزيع روزنامه، بسيار عقب مانده است و منحصرا در كيوسك ها كه آنها هم انحصارا در دست يك شركت هستند بفروش مي رسند. هيچيك از روزنامه هاي ايران متعلق به روزنامه نگاران حرفه اي نيستند. چند سال پيش پارلمان ايران در صدد اصلاح قانون سخت مطبوعات اين كشور برآمد، ولي با صدور يك حكم از بالا ترين مقام، اين تلاش متوقف شد
شركت كنندگان در اين ميزگرد گفتند كه: روزنامه هاي تهران اخبارشان را عينا از چند خبرگزاري هاي داخلي نقل مي كنند كه تعداد آنها هم (شايد به دليل كمك دولت و دلايل دولتي ديگر) رو به افزايش است و به همين سبب اين روزنامه ها از لحاظ اخبار داخلي رونوشت يكديگر شده اند و براي خواننده فرق نمي كند كه كدام را بخرد و در نتيجه سعي مي كند روزنامه اي را بخرد كه اعلان نيازمنديهای بيشتري داشته و يا ارزانتر باشد. به علاوه چون اخبار اين خبرگزاري ها هم المثناي يكديگر است و در اينترنت قراردارند، آن دسته از تهراني ها كه به اينترنت دسترسي دارند اين اخبار را زودتر از روزنامه ها مي بينند و ديگر نيازي به خريد روزنامه نيست. شايد هم مقامات دولتي همين وضعيت را مي خواهند كه خبرهاي سازمانهاي رسمي از سوي اين خبرگزاري ها داده شوند. رضا شاه نيز در سال 1934 (1313 خورشيدي) آژانس پارس (ايرنا) را به منظور كنترل اخبار دولتي (داخلي) در روزنامه هاي تهران به وجود آورده بود. مي دانيم كه خريد روزنامه دليل خواندن مطالب آن نيست. يك عيب ديگر مطبوعات چاپي ايران، طبق گفته برخي پارسي زبان و كارشناسان پارسي زبان حرفه روزنامه نگاري، اين است كه جمله ها در نگارش ساده نيست و در نوشتن روزنامه، واژه هاي قابل درك توده مردم بكار نمي رود و نگارش طبق اصول و قواعد روزنامه نگاري صورت نمي گيرد و خبرها عمدتا فعاليت سازمان هاي مشخص و اظهارات مقامات و شخصيت هاي معيني است كه از راديو ـ تلويزيون نيز عينا پخش مي شود
اين اصحاب نظر گفتند كه: راه بالا بردن تيراژها در تهران در اين است كه قانون مطبوعات اصلاح شود، روزنامه هاي دولتي به كارهاي اختصاصي معين بپردازند، روزنامه هاي ديگر وضعيت خود را كه حرفه اي هستند و يا حزبي و وابسته، روشن سازند و روزنامه هايي كه حرفه اي بودنشان از سوي اتحاديه ها و روزنامه نگاران بي طرف تاييد شود درباره اخبار دولتي، نظر ديگران (ازجمله مردم) را بپرسند و بر انها اضافه كنند و يا اين كه خبرهاي خبرگزاري هاي داخلي را به صورت خلاصه در يك ستون قرار دهند و سراغ مطالب ديگر از درون جامعه بروند و آنها را بزرگ كنند و به مطالب حاشيه اي و تفسير و مقاله روي آورند
روز هجدهم شهریور
بیرون راندن وارثان اسكندر از آسيا توسط فرهاد دوم
سال 129 پيش از ميلاد، و طبق بعضي از تاريخها نهم سپتامبر، فرهاد دوم شاه اشكاني در جنگي كه با سلوكيها در سوريه كرد براي هميشه وارثان اسكندر مقدوني را از آسيا بيرون راند و شكست ايران از ارتش اسكندر تلافي شد. در اين جنگ 17 هزار سلوكي كشته و 12 هزار و هفتصد تن اسير شدند، اين اسراء هرگز آزاد نشدند. علت پيروزي اسكندر مقدوني بر هخامنشيان اين بود كه در نخستين جنگ ، شاه هخامنشي – داريوش سوم – عمدتا از سربازان مزدور خارجي استفاده كرده بود. درسي كه جهان از اين جنگ گرفت اين بود كه در جنگهاي دفاعي، بايد صرفا از سربازان داخلي استفاده شود كه بدانند شكست آنها برابر است با تصرف وطنشان توسط بيگانه. بنابراين تا آخرين نفس پايداري خواهند كرد. از آن پس دولتها از سرباز مزدور تنها براي تعرض به ساير سرزمينها استفاده كردند تا دست اين سربازان براي غارت باز باشد و به طمع غنيمت بهتر بجنگند
آغاز قیام سربداران
سال737ه. ق.، نهضت سربداران در منطقه سبزوار و باشتین آغاز شد. در زمان سلطنت ابوسعید از حکمرانان ایلخانی، عالمی بنام شیخ خلیفه در مسجد جامع سبزوار به افشای بی عدالتی حکام مغولی و تشویق مردم به مبارزه با ظالمین پرداخت. طبقات مختلف مردم به گردش در آمدند و همین امر باعث شد که عمال حکومتی او را به قتل برسانند. یاران شیخ از جمله شیخ حسن جوری تصمیم گرفتند که راه شیخ خلیفه را ادامه دهند.هدف این نهضت مبارزه با ظلم و ستم مغولان بود این نهضت شیعی سال ها استمرار یافت و مغولان را در منطقه خراسان با درد های جدی ونفس گیر روبرو کرد. اما سرانجام شکست خورد
انعقاد عهدنامه ترکمانچای
سال1243ه. ق.، پیمان ننگین ترکمانچای میان فتحعلی شاه قاجار و پاسکوویچ روسی منعقد شد .
پس از عهد نامه گلستان که یکی از ننگین ترین عهدنامه های دولت ایران با دول بیگانه بود، دوره دوم جنگ های ایران و روسیه آغاز شد. در این میان جنگ گنجه مهمتر از همه می نمود عباس میرزا فرمانده سپاه ایران با حرکت به سوی گنجه در این منطقه سنگر گرفت. در این میان پاسکوویچ فرمانده سپاه روس نیز خود را به این منطقه رساند. ابتدا عباس میرزا به دلیل برخی آشفتگی ها در سپاه خود خواست که جنگی اتفاق نیافتد اماتلاش او موثر نیافتاد و جنگ وسیعی در این منطقه در گرفت . در پایان نیز سپاه روس فاتح میدان شد. عباس میرزا سرانجام در ناحیه ترکمانچای خواست که جلوی پاسکوویچ را بگیرد اما در آنجا نیز شکست خورد و سرانجام مجبور شد که شرایط صلح را بپذیرد. در این میان پاسکوویچ که خود را مغرور از فتح جنگ می دید برای سپاه ایران ضرب الاجلی تعیین کرد و گفت چنانچه تا پنج روز تکلیف صلح مشخص نشود عازم تهران خواهد شد . در این میان شاه سرانجام تن به امضای عهدنامه ترکمانچای داد
مفاد این عهدنامه به این شرح است
الف -اگذاری خانات ایروان و نخجوان به دولت روسیه و تخلیه طالش و مغان از سپاه ایران
ب - پرداخت ده کرور تومان ( پنج میلیون تومان )به طور اقساط از طرف ایران به روسیه به عنوان غرامت جنگی
پ - اجازه عبور و مرور آزاد به کشتی های تجاری روسی در در یای مازندران
ت - رضایت به انعقاد یک عهدنامه تجاری بین ایران و روسیه و حق اعزام کنسول و نمایندگان تجاری به هر منطقه از مناطق ایران که روس ها لازم بدانند
ث - حمایت از ولیعهدی عباس میرزا و کوشش در به سلطنت رساندن وی پس از مرگ شاه
ج - استرداد اسرای طرفین
چ - اعطای حق قضاوت کنسولی به روسیه
علاوه بر امضای معاهده تحمیلی ترکمانچای زیر فشار روس ها یک عهد نامه تجاری نیز با آنان به امضا رسید که تمام بازار ایران را بدون هیچ مانعی در اختیار روس ها قرار می داد
نمایندگان ایران و روسیه عهدنامه ننگین ترکمانچای را منعقد کردند. این عهدنامه درزمان فتحعلی شاه قاجار با میانجیگری دولت انگلستان منعقد شد و به موجب آن ولایات ایروان و نخجوان به روسیه واگذارشد و حق کشتیرانی در دریای خزر مجدداً به کشتی های روسی واگذارشد. دولت روسیه نیزولیعهدی عباس میرزا را برسمیت شناخت و ازآن حمایت کرد. همچنین کلیه اتباع روسی براساس عهدنامه ترکمانچای ازحمایت قوه قضائیه ایران برخوردارشدند
آغاز جنگ های هفت ساله میان امپراطوری روم و ایران در عهد انوشیروان
سال 572 میلادی، جنگ های معروف به جنگ هفت ساله میان امپراطوری روم و ایران در عهد انوشیروان درگرفت. او نخست با ژوستینین صلح کرد اما چون مطلع شد بین منذ ر، امیر حیره و امپراطور روم بر ضد ایران قراردادی بسته شده است از رود فرات گذشت و شهر انطاکیه را فتح کرد. وی در سال 543 میلادی عازم ارمنستان شد و در نتیجه این جنگ رومیان متعهد شدند سالیانه دوهزار مسکوک طلا به ایران بپردازند. او در اواخر عمر خود به مدت هفت سال با رومیان جنگید و در این جنگ ها نصیبین و شهر دارا را گشود و در نتیجه امپراطورروم کناره گرفت و کنت تیبریوس به مقام امپراطوری رسید
شاه طهماسب صفوي در قندهار
سال 1539، شاه طهماسب صفوي وارد قندهار شد تا برادرش سام ميرزا را كه از شش سال پيش از آن بر او ياغي شده بود تنبيه كند. سام ميرزا در سال 1534 قندهار را تصرف كرده و منطقه بزرگي از ايران خاوري را از قلمرو برادر خارج ساخته بود و اين در حالي بود كه ازبكان به شمال اين منطقه دست اندازي مي كردند. پيش از ورود شاه طهماسب به قندهار ، سام ميرزا فرار كرده بود و شاه طهماسب با نيروهايي كه با خود آورده بود به شمال راند و ازبكان را از آنجا (شمال افغانستان امروز) بيرون راند
اطلاع مجلس از خواست انگلیس مبنی بر برکناري و تبعيد رضا شاه
سال 1320، فروغي نخست وزير پس از چند بار مذاكره با نمايندگان انگلستان و شوروي، كه نيروهايشان بدون برخورد با مقاومت جدي ـ به سبب مرخص شدن سربازان ايران ــ ایران را تصرف کرده بودند، مجلس شوراي ملي را به تشكيل يك جلسه فوق العاده در 18 شهريور 1320 دعوت كرد و در اين جلسه خود و وزير خارجه اش گزارشي از مذاكرات و مكاتبات و نيز آخرين تحولات و خواست دولتين انگلستان و شوروي به نمايندگان دادند و روشن شد كه دولت انگلستان خواهان بركناري رضا شاه و تبعيد او از كشور است. چون فروغي به اين دو دولت وعده هايي داده بود؛ در پايان جلسه تقاضاي راي اعتماد كرد كه مورد تاييد قرار گرفت
ورود اقتصاددان معروف آلمان دکتر شاخت به ایران به دعوت دکتر مصدق
سال 1331، دکتر شاخت اقتصاددان معروف آلمان به دعوت دکتر مصدق جهت مشاوره درباره مسائل ارزی و پولی وارد ایران شد
روز نوزدهم شهریور
مهستان ايران مهرداد سوم را از شاهي بركنار كرد
سال 56 پيش از ميلاد، مهستان (سناي ايران) در پي وصول شكايتهاي متعدد از مهرداد سوم، با اكثريت آراء وي را از شاهي ايران بركنار كرد و برادرش «ارد - به ضم الف و ضم ر را به شاهي برگزيد. مهرداد سوم با اين كه در دوره كوتاه سلطنت خود در جنگ با روميان و سكاها به پيروزي نائل شده بود مردي خودسر و ستمگر بود و دست به تصفيه بدون دليل مقامات كشوري و لشكري زده بود، بدون دادرسي به چند مورد مصادره اموال اقدام كرده بود و باعث گسترش نارضايي در كشور شده بود. مهستان در همان جلسه اي كه مهرداد سوم را بركنار كرد راي داد كه از آن پس عنوان شاه كشور به شاه ملت (ايرانيان) تبديل شود تا فراموش نكند كه انتخابي است
هشت سال بعد چنين پيشنهادي به سناي روم شد كه عنوان امپراتور انتخابي روم نيز«امپراتور روميها» شود كه اين پيشنهاد به دليل اين كه همه اتباع قلمرو روم، رومي نبودند رد شد
در سپتامبر سال 1791 مجلس نمايندگان فرانسه ضمن اشاره به همين شواهد تاريخي تصويب كرد كه چون كشور داراي قانون اساسي شده است و شاه بايد براي رعايت و اجراي آن در مجلس سوگند ياد كند؛ از آن پس به جاي پادشاه فرانسه "پادشاه فرانسويان "عنوان خواهد داشت كه لوئي 16 در چهاردهم سپتامبر 1791 با اكراه تمام اين سوگند را به جاي آورد، ولي انقلاب به او مجال زيادي نداد كه شاه فرانسويان باشد
فاقد صلاحیت دانستن رزم آرا از جانب دکتر مصدق
سال 1329، به علت تعلل و عقب نشینی دولت رزم آرا در اجرای قانون تصفیه کارکنان دولت دکتر مصدق در مجلس نخست وزیر را فردی فاقد صلاحیت برای اداره مملکت دانست
نشست كشورهاي صادر كننده نفت - اوپک - در بغداد
سال 1960، در پي كاهش بهاي نفت خام در بازارهاي جهاني و دلال بازي و اعمال نفوذ سياسي در آن كه روي اقتصاد كشورهاي نفت خير اثر نامطلوب داشت، نمايندگان كشورهاي صادر كنندگان نفت از جمله ايران از دهم سپتامبر 1960 يك نشست چهار روزه در بغداد برگزار كردند تا راهي بيابند كه بتوانند اين نوسانات را كنترل كنند و به همان گونه كه بهاي كالاهاي وارداتي به آن كشورها افزايش مي يابد قيمت نفت خام هم بالا برود. آسانترين وسيله كه در دست آنها است كنترل توليد و ميزان صدور است. در پايان همين اجلاس تصميم به ايجاد سازمان كشورهاي صادر كننده نفت - اوپک - گرفته شد تا از منافع توليد كنندگان محافظت كند. ايران از اعضاي موسس اپك بوده است
روز بیستم شهریور
جنگ هرمزدگان و روي کار آمدن دودمان ساسانيان
سال 226 ميلادي، پاره اي از مورخان این روز را سالروز جنگ هرمزدگان (نزديكان بهبهان) ذكر كرده اند و از آن به نام جنگ داخلي ايرانيان نام برده اند. در اين جنگ اردشير پاپكان حاكم پارس بر اردوان پنجم شاه اشكاني غلبه كرد كه با كشته شدن وي حكومت 476 ساله اشكانيان پايان يافت. اردشير برغم علاقه اي كه كرمان داشت و پيش بيني مي شد كه اين شهر را مركز حكومت خود قرار دهد، پايتخت را از تيسفون (كنار دجله) منتقل نكرد. ساسانيان در طول حكومت چهار قرني خود مانع از ورود نژاد نيمه زرد از آسياي مركزي به قلمرو ايران شدند ؛ كوشش داشتند كه اختلاط نژاد در ايران صورت نگيرد و امكان ندادند كه حكومت روم در آسيا پيشروي كند. آئين زرتشت را دين رسمي ايرانيان قرار دادند و روميان را وادار كردند كه پيروان آن را در قلمرو خود مخصوصا در بالكان تحمل كنند. ساسانيان كه اردشير سر سلسله آنانست پايه گذار يك ناسيوناليسم افراطي در ايران هستند. اواخر دوران اين سلسله كه كشور دچار گسترش شكاف طبقاتي شده بود، مزدك مسلك شبه سوسياليستي خود را مطرح كرد كه در آغاز كار مورد توجه قرار گرفت
سالروز تاسیس بانک ملی ایران
سال 1307 ه ش، بانک ملی ایران آغاز به کار کرد. به نقل از پایگاه اطلاع رسانی بانک ملی ایران : در روز 23 آبان 1285 میرزا ابوالقاسم ناصرالملک وزیر مالیه وقت مظفرالدین شاه در مجلس شورای ملی حاضر شد و از اوضاع نابسامان مالی کشور خبرداد و پیشنهاد داد که دولت برای رفع این مشکل مبلغی از کشورهای اروپایی وام دریافت کند، این امر با مخالفت شدید نمایندگان مواجه شد. نمایندگان پس از شور و پیگیری در روز 9 آذر ماه همان سال با تأسیس بانکی که بتواند برای کشور سود داشته و با سپرده های مردم به نفع کشور و مردم کارکند موافقت کردند. خبر تشکیل بانک ملی با سرمایه 15 میلیون ( 30 کرور) قابل افزایش به 50 میلیون تومان با وجد و شعف عموم ملت روبرو شد.از طرفی دیگر تغییرات ناگهانی در اوضاع سیاسی و انعقاد قرارداد 1907 میلادی بین دولتهای روسیه و انگلیس و تقسیم ایران و نیز آغاز جنگ جهانی اول و ورود نیروهای اشغالگر به ایران تمام کوششها و تلاشهای تشکیل بانک ملی را نقش بر آب کرد و این آرزوی بزرگ مردم سالها به تعویق افتاد. پس از پایان جنگ جهانی اول و خروج اشغالگران از ایران ، سرانجام قانون تاسیس بانک ملی ایران در جلسه مورخ 14 اردیبهشت 1306 به تصویب مجلس رسید و اساسنامه بانک در 14 تیر ماه مورد تصویب کمیسیون مالیه مجلس قرار گرفت و در روز سه شنبه20 شهریور 1307 بانک ملی ایران در تهران رسماً کار خود را آغازکرد
اولین مدیر عامل بانک ملی دکتر کورت لنیدن بلات و معاون او فوگل به همراه 70 کارشناس از کشور آلمان به ایران آمدند. بر حسب اساسنامه بانک، بانک ملی ایران بصورت یک شرکت سهامی دارای شخصیت حقوقی شناخته شد و تابع قوانین تجاری تلقی گردید .سرمایه اولیه بانک 20 میلیون ریال بود که فقط 8 میلیون آن پرداخت شد و در سال 1314 سرمایه بانک به 300 میلیون ریال و در سال 1331 به دومیلیارد ریال افزایش یافت که تمام آن پرداخت شده است . با توجه به اینکه در آن تاریخ متخصصین بانکی در ایران وجود نداشتند، بموجب قانونی اجازه استخدام اتباع سویسی یا آلمانی بمنظور اداره بانک داده شد. تعداد کارکنان بانک در روز افتتاح اعم از ایرانی و آلمانی از 27 نفر تجاوز نمیکرد در حال حاضر تعداد کارکنان بانک ملی ایران بالغ بر 45 هزار نفر است . در ابتدای تاسیس بانک علاوه بر شعبه مرکزی دو شعبه در بازار تهران و بندربوشهر که مهمترین بندر بازرگانی آنروز ایران بود تاسیس گردید . نخستین نمایندگی بانک در خارج از کشور در سال 1327 در هامبورگ تاسیس شد .پس از پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار حاکمیت جمهوری اسلامی،تغییر سیستم بانکداری و حذف ربا و ایجاد بانک بر مبنای تعالیم و احکام اسلامی مورد توجه قرار گرفت که پس از تصویب لایحه قانونی عملیات بانکی بدون ربا در سال 1362 و ابلاغ آن به بانکها، دستورالعملها و آئین نامه های اجرایی تهیه و از اول فروردین ماه 1363 این قانون در بانک ملی ایران مورد اجرا گذاشته شد . اکنون بیش از 75 سال است که از تأسیس پرافتخار بانک ملی ایران میگذرد . در حال حاضر بیش از 3100 شعبه فعال در داخل و 16 شعبه فعال در خارج کشور مشغول بکارند که باعث شده این بانک یکی از قویترین مؤسسات مالی چه در ایران حتی در دنیا باشد.بانک ملی ایران بمنظور اجرای هر چه صحیحتر قوانین که با دوصنعت بارز و مهم آن وجه تمایز سیستم بانکداری اسلامی و نظام بانکداری در جهان امروز است تعیین حذف ربا از سیستم بانکی و نظام اقتصادی کشور و استفاده از سرمایه های بانک و سپرده های مردم بمنظور رشد اقتصادی برای محرومین و ایجاد عدالت و قسط در جامعه با تلاش کارکنان متعمد و متخصص خود توانسته است گامهای موثر و مفیدی
را بردارد
آمريکا وارد جنگ جهاني دوم
سال1941، چارلز ليندبرگ هوانورد پرآوازه آمريكايي و نخستين انساني كه بدون توقف با يك هواپيماي يك موتوره عرض اقيانوس اطلس را پيمود و از آمريكا به پرواز درآمد و در اروپا بر زمين نشست. وی در نطق شديداللحني تاكيد كرد كه دولت انگلستان، يهوديان، روزولت و اطرافيان او توطئه كرده اند كه پاي آمريكا را به جنگ اروپائيان (دوم جهاني) بكشانند . ليندبرگ در اين زمينه مبارزه کوتاه مدتي را آغاز كرد كه نتيجه بخش نبود
كشف سازمان نظامي حزب توده
سال 1954 (20 شهريور 1333) ، فرمانداري نظامي تهران اعلام كرد كه سازمان نظامي حزب توده را كشف كرده، اعضاي آن در ارتش، ژاندارمري و شهرباني شناخته شده اند و دستگيري آنان ادامه دارد. فرمانداري نظامي به دليل ادامه بازپرسي از دستگير شدگان كه اشاره كرد دهها نفرند توضيح بيشتري در اين باره نداد. كشف اين سازمان يك سال و چند روز پس از كودتاي 28 مرداد 1332 صورت گرفت. با کشف این شبکه این سئوال قوت گرفت كه چرا حزب توده با اين سازمان نيرومند و تشكيلات وسيع خود نتوانست كودتاي 28مرداد را درهم شكند. شمار افسران دستگير شده بعدا از يكصد تن هم تجاوز كرد كه عده اي از آنان اعدام و بقيه به زندان طولاني محكوم شدند و گروهي هم كه به صورت هوادار بودند اخراج و در اختيار وزارت كار گذارده شدند. از همين زمان حزب توده بيش از گذشته زيرزميني شد. سه دهه بعد هم مک فارلين مشاور ويژه ريگان رئيس جمهوري وقت آمريکا در امور امنيت ملي با دادن اینگونه اطلاعات به جمهوري اسلامي که شوروي نيروي عظيمي را در قفقاز براي تصرف ايران و سپردن حکومت آن به حزب توده مستقر ساخته و سازمان نظامي اين حزب بارديگر فعال شده و به شوروي اطلاعات محرمانه مي دهد باعث شد که حزب توده توسط مقامات تهران قلع و قمع شود
کودتای پینوشه در شیلی
سال 1973، ژنرال آگوستنیو پینوشه دیکتاتور معروف شیلی علیه سالوادور آلنده رییس جمهور برگزیده مردم کودتایی به راه انداخت و آلنده را به قتل رساند. وی در سال 1974 میلادی به ریاست جمهوری شیلی رسید و با قدرت تمام 16 سال بر مردم این کشور حکومت کرد .پینوشه به دنبال شکست در انتخابات دسامبر 1989 در شیلی در سال 1990 میلادی از قدرت کناره گیری کرد
فاجعه یازدهم سپتامبر
سال 2001 میلادی، یکی از خبرسازترین وقایع جهان در کشور آمریکا به وقوع پیوست. در این روز چهارفروند هواپیمای مسافری( دوفروند هواپیما متعلق به یونایتد ایرلاین و دوفروند هواپیما متعلق به ارلاین) که از بوستون، لس آنجلس و نیوجرسی به مقصد چهار شهر مختلف در حرکت بودند در یک زمان ربوده شدند. هواپپیما ربایان همه مسافران در پرواز را به انتهای هواپیما راهنمایی کردند. در میان این افراد کمک خلبان و خلبان نیز به چشم می خوردند . آن ها بر خلاف همیشه از کسی چیزی نمی خواستند بلکه دست به یک اقدام انتحاری زده بودند و قصد داشتند که قلب وال استریت، کاخ سفید و پنتاگون را که نماد قدرت اقتصادی ، سیاسی و نظامی آمریکا بود ند، نشانه روند. نخستین هواپیما در ساعت هشت و چهل و پنج دقیقه صبح خود را به یکی از بر ج های دو قلو ی مرکز تجارت جهانی کوبید و وارد طبقه هفتاد و سوم آن شد. ماموران نجات در منطقه بسر می بردند که هواپیمای دوم کمتر از بیست دقیقه بعد (یک بویینگ 767) خود را به ساختمان دیگر کوبید. هر دو برج طعمه حریق شدند. برجهای دو قلو 118 طبقه ای با ارتفاع 410 متر در سال 1973 میلادی ساخته شده بودند
در همین زمان جرج دبلیو بوش رییس جمهور آمریکا خبر داد که آمریکا مورد حمله تروریستها قرار کرفته است و در نتیجه اعلام حالت فوق العاده را برای این کشور ضروی دانست. دقایقی بعد نیروی هوایی این کشور اعلام کرد که پرواز در سراسر آمریکا ممنوع اعلام شده است اما این اخطار مانع از آن نشد که هواپیمای سوم با ساختمان پنتاگون بر خورد کند. در این حال ساختمان سازمان ملل تخلیه شد و رییس جمهور آمریکا به نقطه نامعلومی رفت. در ساعت های بعد پس از تخلیه افراد حاضر در برج های دو قلوخبر رسید که هواپیمای چهارم در راه رسیدن به کاخ سفید، در جنگل های پتسبورگ سقوط کرده است. در ساعت های های بعد هر دو برج فرو ریخت و جز تلی از آن دو باقی نماند. در این فاجعه شمار زیادی از افراد حاضر در برج کشته و مجروح شدند
روز بیست و یکم شهریور
شهادت شیخ محمد خیابانی
سال 1299 ه ش، شیخ محمد خیابانی به شهادت رسید . شیخ محمد فرزند حاجی عبدالحمید در سال 1257 شمسی در خامنه از توابع شبستر دیده به جهان گشود . وی پس از طی علوم ابتدایی برای نخستین بار به روسیه سفر کرد و مدتی هم در تجارتخانه پدرش مشغول به کار شد. پس از آن به تبریز بازگشت و در حوزه علمیه این شهر به آموزش علوم نقلی پرداخت. مردم به دلیل علاقه بسیار به وی خواستار امام جماعت شدن وی در مسجد کریم خان محله خیابان تبریز شدند . مبارزات شیخ محمد خیابانی همزمان با انقلاب مشروطیت آغاز شد و او در این مسیر خود عملا با دست گرفتن تفنگ وارد مبارزه با استبداد شد. وی در همین دوران در فقه و بسیاری از علوم دیگر مهارت یافت. از سال 1324 ه ق، به جهت تغییر اوضاع سیاسی وی فعالیت سیاسی خود را شدت بخشید و در زمان محمد علی شاه و استبداد صغیر به صف مدافعین مشروطه پیوست. شیخ محمد خیابانی در دوره دوم مجلس شورای ملی به نمایندگی از اهالی تبریز به مجلس شورای ملی راه یافت و عضو تشکیلات فرقه دموکرات ایران شد . شیخ محمد خیابانی در زمان وثوق الدواله در زمان امضا قرار داد ننگین 1919 بین ایران و انگلیس که ایران را رسما تحت الحمایه انگلیس قرار می داد ،به عنوان نماینده مردم تبریز در مجلس شورای ملی به شدت با تصویب این لایحه مخالفت کرد . وی اعلام کرد مادامی که این قرار داد از تصویب مجلس شورای ملی نگذشته باشد همانند ورق پاره ای بی ارزش است .پس از آنکه مجلس دوم بسته شد خیابانی به مشهد رفت و از آنجا به تبریز بازگشت و مجددا به فعال سازی فرقه دموکرات پرداخت. وی همچنین به سال 1289 ه ش، در مقابل اولتیماتوم روسیه برای خروج مورگان شوستر امریکایی به حزب دموکرات پیوست و در میدانهای تهران برعلیه اولتیماتوم و استبداد با مردم به افشا گری پرداخت. اما با ورود قشون عثمانی به ایران در تبریز دستگیر و به دو ماه زندان محکوم شد. در همین دوره وثوق الدواله تصمیم به حذف وی گرفت، لذا نیروی عظیمی را به تبریز اعزام کرد. در همین زمان خیابانی علیه استبداد قیام کرد و تمام شهر را به تصرف خود درآورد . نهضت آزادی بخش خیابانی تقریبا یکسال دوام یافت. در زمان حکومت مشیرالدوله شخص مخبرالسلطنه برای سرکوبی قیام خیابانی به تبریز وارد شد و به دلیل اینکه نیروهای حزب دموکرات و تجدد برای آرام کردن اوضاع قره باغ به آن منطقه گسیل شده بودند، نیروهای دولتی به محل اقامت خیابانی حمله کردند و وی را سرانجام به شهادت رساندند. پیکر او به عمارت عالی قاپو برده شده و در مقبره سیده حمزه محله سرخاب به خاک سپرده شد
روز بیست و دوم شهریور
سالروز جنگ ماراتن
سال 490 پيش از ميلاد، داريوش بزرگ، تنها با هدف گوشمالي آتني ها - نه تصرف آتن - كه يوناني زبانهاي آسياي صغير (شهرها و جزاير ايوني) قلمرو ايران را تحريك به شورش و نافرماني مي كردند يك سپاه پياده و سوار را با كشتي روانه سرزمين اصلي يونان كرد كه به صورت كشور - شهر يا ايالات متحده اداره مي شد. اين نيرو كه بزرگترين لشكركشي آمفي بياس از آغاز تاريخ تا اواخر قرن 19 ميلادي است پس از تصرف شهر ارتريا و جزيره ايوبويي (اوبوآ)، در ساحل شرقي اتيكا پياده شد. به نوشته مورخان يوناني، آتن و متحدان آن جز اسپارت براي دفاع، موفق به گردآوري ده هزار نظامي شده بودند و در انتظار نيروي اعزامي اسپارت بسر مي بردند كه ميلتيادس رمانده دفاع از آتن شنيد كه فرمانده نيروهاي دريا برد ايران بيش از نيمي از سربازان خود و عمدتا سواره نظام را به كشتي ها بازگردانده و قصد حمله مستقيم به شهر آتن را دارد و واحدهايي كه در شرق اتيكا باقي مانده اند در حال برپا كردن اردوگاه هستند، ولي زميني كه در آنجا پياده شده اند گود و نيمه باتلاق و سست است
وي پس از مشورت با هشت ژنرال ديگر تصميم گرفت پيش از آن كه نيروي باقيمانده ايران در شرق اتيكا بتواند زمين بهتري بيابد و از اردو زدن فارغ شود به آن شبيخون زند. سربازان آتني كه در زمين هاي با ارتفاع بيشتر و خشك موضع گرفته بودند با سرعت به سوي نيروي ايران به حركت درآمدند. واحدهاي ايراني كه در مركز صحنه بودند حمله آتني ها را دفع كردند، ولي دو جناح راست و چپ تاب مقاومت نياوردند و كل نيرو به محاصره درآمد. همزمان، كشتي هاي آتني به كشتي هاي حامل تداركات نيروهاي ايراني كه بدون دفاع مانده بودند حمله بردند و نيز آنها را از دسترس نيروهاي در حال جنگ دور ساختند. در اين نبرد يك روزه ماراتن به نوشته مورخان يوناني نيروي دريابرد ايران با تحمل شش هزار و چهارصد تن تلفات دست به عقب نشيني زد و آتني ها به پاس نجات شهرشان در دلفي خزانه اي ساختند و به آپولو خداي خود هديه كردند. سپس ميلتيادس كه پيش بيني كرده بود ايران درصدد گرفتن انتقام برخواهد آمد دستور ساختن 200 كشتي جنگي را داد كه اين بار ايران از راه خشكي به يونان حمله برد. منابع ايران تنها از پيروزمند نبودن اين لشكركشي و خشم داريوش بزرگ از اين پيش آمد و سوگند او كه از آتني ها انتقام خواهد گرفت ياد كرده اند. داريوش گفته بودكه پسر پدرش نخواهد بود اگر انتقام نگيرد و تا هفت پشت نام پدر و نياكانش را ذكر كرده بود كه اصطلاح هفت پشت از همان زمان باقي مانده است و ايرانيان مي كوشيدند كه نام پدر، پدربزرگ و ... خود را تا هفت پشت به ياد داشته باشند و تاريخ كارهاي خوب و بد آنان را به خاطر بسپارند. درپاره اي از تاريخها به ويژه كتابهاي مورخان امريكايي روز 12 سپتامبر سالروز جنگ ماراتن ذكر شده است كه احتمالا به دليل 6 تا 9 ساعت عقب تر بودن زمان در امريكا از آتن باشد. مورخان متفق القول نوشته اند كه از آغاز تاريخ بشر تا به امروز ، جهان امپراتوري با عظمتي چون امپراتوري پارسها در دوران هخامنشيان را به خود نديده است كه بر پايه نظم اداري، قانون، توجه خاص به ارتباطات ( راهها ، بنادر ، پستخانه و... ) و تحمل اديان و عقايد به وجود آمده بود
پایان جنگ های روم و ایران
سال 627 میلادی، جنگ های معروف به جنگ 24 ساله بین ایران روم پایان یافت . خسرو پرویز با فوکاس قاتل موریس امپراطور روم وارد جنگ شد و در سال 605 میلادی دارا را گشود و در 607 حران و در 609 قسمتی از ارمنستان و در 611 انطاکیه را از رومیان گرفت . بین سالهای 620 تا 627 بخت از ایرانیان روی برگرداند و سرداران ایران از هراکیلیوس شکست خوردند و دشمن تا تیسفون پیش آمد اما از حمله به این شهر خود داری کرد و بازگشت . شاه که از این شکستها دچا ر ناراحتی شده بود شروع به قتل اشراف و شاهزادگان کرد
روز بیست و سوم شهریور
شورش مردم هرات بر ضد حكمران عرب
سال 661 ميلادي، مردم هرات كه خبر بازگشت پيروز پسر يزدگرد سوم آخرين شاه ايران از سلسله ساساني را به تخارستان (شمالشرقي افغانستان امروز) شنيده بودند بر ضد حكمران عرب خود سر به شورش برداشتند. پيروز كه در طول سلطنت پدر حكمران مناطقي چند در ايران خاوري بود؛ پس از قتل پدر به چين رفته بود تا از امپراتور آنجا براي بيرون راندن اعراب كمك گيرد
آربنز پس از دكتر مصدق
سال 1913 میلادی، ژاكوبو آربنز در این روز بدنیا آمد. وی که بعدا رئيس جمهوري چپگرا و ناسيوناليست گواتمالا - از 1951 تا 1954 - گردید و دولت او در 1954 با كودتايي شبيه ماجراي 28 مرداد برانداخته شد، همانند دكتر مصدق تا پايان عمر در تبعيد بود.آربنز بسال 1971 درگذشت
درگذشت مشکوک نخستين رئيس الوزرا پس از مشروطيت ميرزانصرالله مشيرالدوله
سال 1286، در تهران اعلام شد که ميرزا نصرالله مشير الدوله 21 شهريور درگذشته است. مرگ ميرزا نصرالله خان، هاني و مشکوک اعلام و وعده رسيدگي در اين زمينه داده شد. ميرزا نصرالله خان نخستين رئيس الوزرا پس از مشروطيت ايران بود . وي قبل از مشروطيت هم به سمت رئيس الوزرايي دست يافته بود. پس از وي، ميرزا علي اصغرخان اتابک به سمت رئيس الوزرايي تعيين شده بود
کناره گيري مخبرالسلطنه از نخست وزيري به اشاره رضاشاه
سال 1312 خورشيدي، مهدي قلي هدايت مخبرالسلطنه كناري كرد و محمدعلي فروغي نخست وزير ايران شد. کناره گيري هدايت به خواست رضا شاه صورت گرفت. هدايت در نخستين کابينه پس از مشروطه شدن ايران وزير تجارت بود. در کابينه هدايت، فروغي وزير امور خارجه، حسن تقي زاده وزير دارائي و علي اکبر داور وزير دادگستري بودند. در زمان همين کابينه قانون تمديد قرارداد نفت با انگلستان تصويب، تيمورتاش به جرم اخذ رشوه به پنج سال زندان و دکتر ليندنبلات آلماني مدير بانک ملي به جرم دادن گزارش خلاف واقع به 18 ماه حبس محکوم شده بودند. اشاره رضاشاه به کناره گيري هدايت سه ماه پس از تصويب قرارداد نفت ( پيش از آن که اعتبار ش منقضي شود ) صورت گرفته بود. تمديد قرارداد نفت موسوم به قانون سال 1933 از قوانين ننگين ايران بشمار مي رود زيرا که به موجب آن، مدت و منطقه مشمول قرارداد افزايش يافته بود و از همان زمان رجال ميهندوست در صدد برآمده بودند تا در فرصت مناسب (که 17 سال بعد دست داد ) کل اين قرارداد را ابطال و دست انگليسي ها را از ايران کوتاه کنند
فراخواندن نمایندگان دوره پانزدهم مجلس، روزنامه نگاران و آزادیخواهان به خانه دکتر مصدق
سال 1328، دکتر مصدق نمایندگان دوره پانزدهم مجلس، مدیران روزنامه ها و گروهی از آزادیخواهان را به خانه خود فراخواند. در این نشست وی مجلس موسسان ساختگی و اختیارات عیرقانونی شاه و زمینه چینی های دولت برای ساختن مجلس شانزدهم را به یاد آورد و مردم را به پیکار انتخاباتی برای برهم زدن نقشه های دولت فراخواند. جهت تنظیم این مبارزه یک کمیسیون هفت نفره انتخاب گردید
تاسیس حزب ارده ملی
سال 1330، باشگاه مرکزی حزب ارده ملی به رهبری سید ضیاء الدین طباطبائی افتتاح شد
امضای منشور سازمان کشورهای صادرکننده نفت - اوپک
سال 1960 میلادی، منشورسازمان اوپک توسط اعضای آن امضا شد. اوپک یا سازمان بین المللی کشورهای صادرکننده نفت، سیاست های تولید و توزیع نفت را درمیان اعضا تنظیم می کند. این سازمان در سال 1960 تاسیس شد و هم اکنون دوازده عضو ثابت دارد که عبارتند از کشورهای الجزایر، گابن، اندونزی، جمهوری اسلامی ایران، عراق، کویت، لیبی، نیجریه، قط، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و ونزوئلا. در اواخر دهه پنجاه میلادی، میزان نفت تولیدی در جهان بیش از میزان تقاضای آن بود و این امرباعث شد که میزان قیمت نفت دربازارهای جهانی به میزان قابل ملاحظه ای کاهش یابد. اوپک نیزدرپاسخ به چنین نیازی به وجود آمد و سعی کرد که میزان تولید نفت را دربرابر تقاضا به حد تعادل برساند تا قیمت آن دچار افت نشود. دردهه هفتاد میزان نفت موجود دربازار جهانی نفت درمیان کشورهای غیرعضوکاهش یافت و این سازمان قیمت نفت را به مقدار متنابهی افزایش داد. دیگر طریق کنترلی این سازمان این است که هریک از کشورهای عضو را ملزم می کند که برای تعدیل قیمت نفت چه میزان نفت صادر نمایند
بازداشت دو وزير
سال 1357 خورشيدي، منصور روحاني و فريدون مهدوي، دوتن از وزيران سابق، بازداشت شدند. بعدا وزيران و مقامات ديگري ازجمله امير عباس هويدا هم به زندان فرستاده شدند، اما کسي جدي بودن اين عمل را باور نداشت و آن را يک بازي براي ساکت کردن مردم مي دانست. پس از پيروزي انقلاب، تني چند از وزيران و مقاماتي که به اين صورت از قبل بازداشت بودند و نتوانسته بودند در دو روز 21 و 22 بهمن سال 1357 فرار کنند به راي قاضي شرع (صادق خلخالي) اعدام شدند
راهپیمایی گسترده در کشور
سال 1357 ه ش، راهپیمایی گسترده ای در کشور بر گزار شد . این راهپیمایی علیرغم مخالفت های رژیم پهلوی در بزرگداشت یاد شهدای هفدهم شهریور برگزار گردید . در این روز مردم تهران با حضور در بهشت زهرا نسبت به شهیدان روز هفدهم شهریور ادای احترام کردند
روز بیست و چهارم شهریور
تحميل همكاري با انگلستان و روسيه و نتايج آن
سال 1916، (دوران جنگ جهاني اول) كه نيروهاي عثماني در غرب كشور پس از تصرف همدان و قزوين قصد حركت به سوي تهران را داشتند در تهران افشاء شد كه چون رئيس الوزراء ايران، برغم اين كه ايران در قبال دولتهاي متخاصم در جنگ جهاني اول اعلام بيطرفي كرده بود، به انگلستان و روسيه وعده همكاري داده است. به همين سبب عثماني ها كه متحد آلمان و بر ضد روسيه، انگلستان و فرانسه هستند دست به پيشروي در خاك ايران زده اند. طبق اسناد موجود، محمد وليخان تنكابني (سپهسالار) رئيس الوزراء وقت به دولتين انگلستان و روسيه نوشته بود كه چون راهي جز قبول همكاري با آنها را ندارد اين همكاري سياسي - نظامي را ناچارا مي پذيرد و اين موافقت سپهسالار ششم سپتامبر 1916 اعلام شده بود كه در اسناد آن دو دولت به تاريخ هفتم اوت (يك ماه جلوتر) ثبت شده است!. پس از افشاء اين قضيه، معلوم شد كه بركناري سپهسالار در 21 شهريور از سمت رياست دولت به دستور احمد شاه در حالي كه نيروهاي عثماني تهديد به تصرف تهران كرده بودند به همان دليل بوده است. روسيه و انگلستان به احمد شاه توصيه كرده بودند كه از تهران خارج شود تا به دست عثماني ها نيافتد كه اين توصيه پذيرفته نشده بود
روز بیست و پنجم شهریور
روز بزرگداشت سالخوردگان در ايران باستان
ايرانيان عهد باستان نخستين مردمي بوده اند كه براي اداي احترام و بزرگداشت و سپاسگزاري از سالخوردگان روز مشخصي را در سال تعيين كرده بودند و اين روز 25 شهريور ماه هر سال بود و قدمت آن به 3 سه هزار سال مي رسد. در آن زمان و تا 14 قرن پيش روزهاي هر ماه ايراني نام خاص داشت. روز 25 شهريور اشيش وانگ خوانده مي شد كه روز رحمت خدا، اخلاقيات و معنويات و روان پاك بود. ماه شهريور شهرور تلفظ مي شد. چون در ايام نوروز هم به دستبوس پيران قوم رفتن رسم بود، اين مراسم اختصاص به نوروز يافت و به تدريج روز سالخوردگان ( 25 شهريور ) كمرنگ شد و در ايران فراموش گرديد
نخستين قانون كيفر عمومي ايران عدم توجه فرزندان به والدين سالخورده را جرم شناخته بود كه مجازاتي از درجه جنحه داشت
در سال 1720 ميلادي جاماسب ولايتي كه دستور زرتشتيان كرمان بود به بمبئي رفت تا تاريخچه "روز سالخوردگان" را با ساير محققان پارسي هند بنويسند و آن را زنده كنند كه بعدا مينوچهر هومجي از پارسيان بمبئي هند اين كار را كرد. ژاپني ها 15 سپتامبر (24 شهريور) را به عنوان روز سالخوردگان برگزار مي كنند كه گمان نمي رود ربطي به روز باستاني سالخوردگان ايران داشته باشد. روز 17 سپتامبر هم در آمريكا "روز شهروند "است كه قبلا روز قانون اساسي بود. بايد توجه داشت كه از دو دهه پيش توجه به سالخوردگان و بازنشستگان در سراسر جهان چشمگير شده است.
كناره گيري رضاشاه
سال 1941 (25 شهريور 1320)، در زماني كه نيروهاي شوروي و انگلستان به تهران نزديك شده بودند محمد علي فروغي نخست وزير وقت به اتفاق علي سهيلي وزيرخارجه اش به ديدار سفيران انگلستان و شوروي شتافت و به آنان اطلاع داد كه رضا شاه همچنان كه آن دو دولت خواسته بودند كناره گيري كرده و رهسپار اصفهان شده است. همسر و فرزندان رضا شاه قبلا به اصفهان رفته بودند و تنها محمدرضا در تهران مانده بود. به احتمال زياد در همين ديدار ، موافقت دو دولت انگلستان و شوروي با شاه شدن محمدرضا به فروغي اعلام شده بود، زيرا كه فروغي پس از آن ديدار مستقيما به مجلس رفت و نمايندگان را از كناره گيري رضا شاه و بر جاي او نشستن محمدرضا آگاه كرد. قبلا قرار بود كه پس از بركناري رضا شاه فاتحان ترتيب ديگري براي ايران بدهند
شروع پادشاهی محمد رضا شاه.
سال 1320، پس از اين كه فروغي مجلس را از كناره گيري رضا شاه و خروج او از تهران آگاه ساخت، نمايندگاني كه از رضا شاه راضي نبودند بر ضد او نطقهاي تندي ايراد كرده و به فروغي هشدار دادند كه مراقب جواهرات سلطنتي باشد. قرار شد مجلس براي اداي سوگند شاه تازه يك جلسه فوق العاده فوري تشكيل دهد.
از بررسي خاطرات، اسناد و نوشته ها چنين بر مي آيد كه دليل عمده موافقت دو دولت متجاوز به ايران، مخصوصا انگلستان با سلطنت محمد رضا اين بود كه وي را فردي ضعيف و حرف شنو يافته بودند كه فاقد جاه طلبي هاي پدرش است و قدرت حكومتي را از دست «رجال مورد نظر!» خارج نخواهد ساخت
پس ازتبعید رضاخان به جزیره موریس درآفریقای جنوبی، پسرش محمد رضا در سن بیست ودوسالگی باحمایت قوای اشغالگر شوروی، انگلیس وآمریکا وتلاش های شماری ازدولتمردان درباری ازجمله محمد علی فروغی بدون پشتوانه مردمی براریکه قدرت تکیه زد. اوتجربه ای دراداره امور شورنداشت وعملا اداره امورکشوررا به سفارتخانه های قوای اشغالگر سپرد. به علت فروپاشی دستگاه اداری ناشی ازاشغال ایران به دست متفقین و همچنین خلاء قدرت ناشی ازعدم حضوردیکتاتوررضا خان میرپنج ، محمد رضا پس ازدستیابی به قدرت نتوانست باهمان قدرت پدربه حکومت دیکتاتوری ادامه دهد ومجبور شد که به برخی آزادی های سیاسی واجتماعی تن دهد. دراین دوره احزاب سیاسی فعالیت خود را آغازکردند وقریب به شانزده حزب درچنین فضایی پدیدارشدند. البته به دلیل فقدان پایگاه مردمی، چنین احزابی غیرازچند حزب اصلی دست ازفعالیت کشیدند ویا مجبوربه کناره گیری ازصحنه شدند
نخست وزیری محمد علی فروغی
سال 1320، پس ازاشغال ایران توسط قوای شوروی وانگلیس ، با فرمان ترک جنگ ازسوی رضاخان که به تحریک انگلیسی ها وازترس قوای روس که تا قزوین پیش آمده بودند صورت گرفت وملت ایران را به دست گرگان درنده خارجی رها کرد، رضا شاه به محمد علی فروغی (ذکاء الملک ) که مدتی خانه نشین شده بود مراجعه کرد و از او خواست که پست نخست وزیری را بپذیرد. فروغی این وظیفه را داشت که مقدمات به سلطنت رسیدن ولیعهد را فراهم نماید و توانست در این مدت نیر وهای متفقین را راضی کند که محمد رضا شاه را به عنوان شاه ایران بپذیرند . محمد علی فروغی از نویسندگان مطرح معاصر کشور نیز است . او پس از تحصیل فیزیک و زبان فرانسه به ریاست مدرسه سیاسی بر گزیده شد. وی وکالت مجلس، ریاست وزرا، ریاست جامعه ملل و ریاست دیوان کیفر کشور را در دوره های مختلف به عهده داشت. سیر حکمت در اروپا از مهمترین عناوین آثار اوست
گزارش کار پیام مشترک ترومن - چرچیل به مجلس
سال 1331، باقر کاظمی نایب نخست وزیر گزارش کار پیام مشترک ترومن - چرچیل را به مجلس ارائه کرد. دکتر مصدق در این گزارش پیشنهادهای انگلیس را مورد انتقاد شدید قرار داده و مطالبه خسارت عدم النفع را قابل قبول ندانست. مجلس گزارش دکتر مصدق را تصویب کرد و 60 نقر از 61 نفر حاضر به دولت رای اعتماد دادند. این گزارش روز بعد در سنا طرح گردیده و رای اعتماد گرفت
بازداشت یاران مصدق
سال 1332، پس از پیروزی کودتا سرلشکر محمد مهنا معاون وزارت دفاع ملیآ سرتیپ نصرالله مدبر رئیس شهربانی، حسن صدر وکیل دادگستری و مدیر روزنامه قیام ایران بازداشت شدند
انتقال زندانیان به زندان فلک الافلاک
سال 1332، یکصدوپنجاه نفر از بازداشت شدگان از جمله خلیل ملکی رهبر نیروی سوم پس از کودتا به زندان فلک الافلاک در لرستان منتقل شدند
زلزله طبس
سال 1357 ه ش، در جنوب خراسان به مركزيت طبس زمين لرزه شديدي روي داد كه حدود 25 هزار تن تلفات داشت. اين زمين لرزه درساعت هفت وسی وشش دقیقه عصر روی داد، در جريان انقلاب ايران مخالفان سلطنت از ضعف هاي دستگاههاي امداد و نارسايي هاي مربوط به آن در جریان زلزله براي انتقاد از دولت بهره برداري كردند
روز بیست و ششم شهریور
رضا شاه زنداني انگليسي ها
سال 1941 (26 شهريور 1320)، 24 ساعت پس از خروج رضا شاه از تهران، در گوشه و كنار شنيده مي شد كه وي آزاد نيست. گرچه آزادانه حركت مي كند، ولي عملا زنداني دولت انگلستان ست و هر كجا كه اين دولت بخواهد او را خواهد برد و تحت مراقبت قرار خواهد داد و به احتمال زياد از ايران تبعيد و به يك مستعمره دور افتاده انگلستان فرستاده خواهد شد. در همين روز سرلشكر احمد نخجوان كه پس از مرخص كردن سربازان پادگانها و بي دفاع كردن كشور از دست رضا شاه كتك خورده بود، خلع درجه و زنداني شده بود آزاد شد و ضمن تجليل از او!! پنج روز بعد دوباره وزير جنگ شد!. سرتيپ علي رياضي هم كه به همان دليل زنداني شده بود آزاد گرديد. در همين روز نيروهاي شوروي و انگلستان به عنوان فاتح ايران وارد تهران شدند و اين شهر را به اشغال خود درآوردند و فرار اتباع آلمان و ايتاليا از ايران تسريع شد. محبوسين زندان قصر كه از اشغال تهران آگاه شده بودند قصد فرار داشتند كه به سوي آنان تير اندازي شد . باوجود اين ، بعداز ظهر اين روز دستور آزادي زندانيان ـ سياسي و عادي ـ صادر گرديد. اشغال نظامي تهران بر دامنه احتكار و به سبب آن گراني اجناس مورد نياز از جمله نان افزوده شد و گزارشهاي متعدد در زمينه ناامن شدن راهها و راهزني انتشار يافت و برنگراني مردم افزود
سوگند پادشاهی محمدرضا شاه در مجلس
سال 1320، محمدرضا پهلوي در جلسه فوق العاده مجلس به رعايت كامل قانون اساسي سوگند خورد و شاه شد و قول داد كه اگر درگذشته اشتباهي صورت گرفته جبران كند.
صدور فرمان عفو عمومی
سال 1320
صدور قرار بازداشت دكتر مصدق 29 روز پس اززنداني بودن وی
سال 1332، با اين كه دكتر مصدق از بيست و نهم مرداد 1332 زنداني شده بود، در 26 شهريور قرار بازداشتش از سوي يك بازپرس نظامي به اتهام ضديت با شاه و قصد برانداختن سلطنت صادر شد و همان روز مورد تائيد دادستان ارتش قرار گرفت. وي به بازپرس كه طبق فرم چاپي بازجويي شغلش را پرسيده بود، خود را نخست وزير منتخب، و قانوني ايران معرفي كرده بود و دستگير كنندگانش را كودتاگران و عمال اجانب خوانده بود. تا اين زمان بسياري از همكاران دكتر مصدق دستگير و زنداني شده بودند. اسنادي كه بعدا انتشار يافت نشان داده است كه انگلستان اصرار بر مجازات دكتر مصدق داشت كه دست آن دولت را پس از 13 دهه از ايران كوتاه كرده بود
سرکوب بازاریان بدستور سرلشکر زاهدی
سال 1332، زاهدی دستور سرکوبی یازاریان و تخریب سقف بازار را بر سر بازاریان صادر کرد. عده ای از جمله حاج حسن شمشیری زندانی شدند
دستگيري هاي خودسرانه مردم
سال 1332، دولت كودتا به فرمانداري هاي نظامي كشور چراغ سبز داد تا هر كس را كه بخواهند بازداشت كنند و همان روز وفاداران به دكتر مصدق و هزاران تن ديگر از جمله دهها دختر 12 تا 14 ساله و هفت ارمني ايراني به اتهام ضديت با سلطنت زنداني شدند. بسياري از اين دستگيري ها خودسرانه، دلبخواهي و بر پايه كينه و عداوت خصوصي و به منظور تسويه حساب هاي شخصي صورت مي گرفت. براي مثال: ماموران هر جواني را كه سبيل پر پشت ( استاليني! ) داشت به اتهام كمونيست بودن مي گرفتند و بعدا از او مي خواستند ثابت كند كه كمونيست نيست . روزنامه هاي باقيمانده زير سانسور شديد قرار گرفته بودند. دستگيري هاي انبوه و بي حساب تهران و شهرهايي چون اصفهان را كه شهرت هواداري از مصدق داشت در وحشت فرو برده بود
لغو قرار داد 1975 الجزایر
سال 1359 ه ش، رژیم عراق قرار داد سال 1975 الجزایر را ملغی اعلام کرد
تشکیل نیروهای سه گانه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
سال 1364 ه ش، آیت الله خمینی دستور تشکیل نیروهای سه گانه، هوایی، دریایی و زمینی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را صادر نمود
روز بیست و هفتم شهریور
تصميم تزار به تصرف قلمرو ايران در قفقاز
سال 1802، الكساندر اول تزار روسيه يك سال و چند ماه پس از آغاز سلطنت به فکر جهانگشايي در جنوب و شرق افتاد و در جلسه 18 سپتامبر سال 1802 ژنرالهاي خود موضوع را مطرح ساخت. هدف او تصرف گرجستان و قسمت هاي ديگري از قفقاز و نيز همه آلاسكا بود. در اين جلسه، تزار علاقمندي زيادي به پيشروي در مركز اروپا نشان نداد. الكساندر در اروپاي مركزي گاهي با ناپلئون در حال جنگ و زماني در حال صلح بود. الكساندر اول 23 مارس سال 1801 پس از قتل پدرش "پل" ، تزار روسيه شده بود. در اجراي تصميم 18 سپتامبر 1802 تزار، ژنرال « سي سيانوف» شهر تفليس را كه در قلمرو ايران بود تصرف كرد و چندي بعد به سوي جنوب پيشروي خود را دنبال كرد كه منجربه آغاز جنگ اول ايران و روسيه در سال بعد شد. سي سيانوف با نقشه ايران كشته شد كه ژنرال بعدي موفق گرديد هدفهاي تزار را تامين كند و مرز جنوبي امپراتوري روسيه در غرب درياي مازندران، رود ارس تعيين شد
مهلت ده روزه کمیسیون نفت مجلس به دولت
سال 1329، کمیسیون نفت مجلس ده روز به دولت فرصت داد تا: عقیده خود را نسبت به لایحه الحاقی نفت بیان کند درغیر این صورت دولت استیضاح میشود
دکتر مصدق: در نزاع روزنامه ها با يکديگر مداخله نمي کنم
سال 1330، در پي چند هفته انتقادهاي تند روزنامه هاي چپگرا از روزنامه اطلاعات كه فعاليتهاي اورل هريمن سياستمدار ـ ديپلمات آمريكايي را كه به تهران آمده بود بيش از حد بزرگ كرده بود و در خبرها او را « مستر هريمن » ذكر و جزئيات كارهايش در تهران و حتي ميهماني هاي خصوصي اش را گزارش مي كرد و اخبار جنگ كره را نيز از منابع آمريكايي ترجمه و عكسهاي ژنرال ريجوي فرمانده نظامي آمريكا در كره جنوبي را تقريبا هر روز در صفحه اول خود به چاپ مي رساند، دكتر مصدق رئيس دولت وقت 28 شهريور 1330 گفت كه وارد بحث روزنامه ها نخواهد شد. اين بحثها براي روشن شدن مردم و رشد دمكراسي لازم است. مردم خودشان بايد بررسي و قضاوت كنند كه كدام طرف درست مي گويد . دولت براي مداخله در اين امور انتخاب نشده است. برخي روزنامه هاي چپ همچنين اشاره كرده بودند كه دبير اخبار بين الملل( آن زمان ) روزنامه اطلاعات پس از ديدار از آمريكا به دعوت دولت اين كشور، تغيير جهت داده است
نامه دکتر مصدق به هریمن درباره 4 اصل پیشنهادی به انگلیس
سال 1330، مصدق در نامه ای به هریمن اطلاع داد که دولت ایران پیشنهادی مبتنی بر 4 اصل به انگلستان ارائه خواهد کرد
امضای قرارداد نفت بین ایران و کنسرسیوم
سال 1333
روز بیست و هشتم شهریور
سالروز جنگ نادر با اشرف افغان در دامغان
سال 1729 (28 شهريور)، سالروز جنگ نادرقلي افشار (در آن زمان سپهسالار ايران) با اشرف افغان در ميهماندوست دامغان است. ميدان اين نبرد خونين يكروزه در 20 كيلومتري شمال دامغان و كنار رود كوچك ميهماندوست بود. به نوشته كوكل انگليسي، در اين جنگ 12 هزار تن از نيروهاي اشرف كشته و نادر نيز 4 هزار كشته تلفات داشت. عده سربازان نادر (سپاه خراسان از جمله شهرهای هرات، بلخ، مرو و بخارا) در اين نبرد 25 هزار تن و شمار نيروهاي اشرف 50 هزار نفر بود. علت پيروزي نادر در اين نبرد، انضباط شديد نظاميان او بود كه نادر اكيدا دستور داد در زمان جنگ كوركورانه از افسران فرمانده خود اطاعت كنند. در برابر، افغانها به جاي فرمانده كل، فقط از سران قبايل خود دستور مي گرفتند و ضمن محاربه، گاهي حملات در يك جهت نبود. اين نخستين برخورد نادر (هنوز شاه نشده بود) با افغانها بود. اشرف پس از اين شكست دست به عقب نشيني زد و از طريق ورامين و تهران به اصفهان رفت و از آنجا عازم جنگ با نادر شد كه وي را دنبال مي كرد، ولي در مورچه خورت هم كه صحنه اين جنگ بود شكست خورد ، به اصفهان بازگشت و با خزائن به فارس گريخت. اشرف در زرقان فارس نيز از نادر شكست خورد و به شورش قندهاري ها عليه دولت مركزي پايان داده شد. نادر بعدا قندهار را گرفت و در تعقيب فراريان اين شهر به هند رفت و دهلي را هم متصرف شد
دستگیری و تبعید ملک الشعرا بهار
سال 1334، محمد تقی بهار فرزند حاجی میرزا محمد کاظم صبوری از سخنسرایان و شاعران بزرگ ایرانی است. او چندین دوره نماینده مجلس و یکبار نیز وزیر فرهنگ ایران شد. ملک الشعرا استاد دانشگاه بود. از آثار اومی توان به سبک شناسی، تاریخ تحول نثر فارسی، تاریخ احزاب سیاسی، داستان نیرنگ سیاه و انتشار روز نامه های نوبهار، تازه بهار و مجله دانشکده اشاره کرد . بهار از همان اوایل مشروطیت با ساختن تصنیف و ترانه های ملی که مفاهیم آزادی خواهانه در آن ها موج می زد به یاری مشروطه در ایران برخاست. او در چنین روزی در سال 1334 هنگامیکه مدیریت روز نامه بهار را به عهده داشت دستگیر و تبعید شد
لايحه تاسيس سازمان امنيت (ساواك) و نتايج آن
سال 1335، لايحه تاسيس سازمان اطلاعات و امنيت كشور (ساواك) كه در شوراي وزيران تصويب شده بود جهت تصويب به مجلس داده شد. تا زمان اجراي اين قانون درسال 1337 ، امور اطلاعاتي شهرها در دست اطلاعات شهرباني بود كه يك دائره مطبوعات هم داشت. در روستاها و حومه شهرها از اختيارات ژاندارمري. ساواك حق مداخله در امور نظامي را نداشت و اين كار از وظايف اطلاعات ارتش - ركن دو پليس - بود. پس از انتشار گزارشهاي مربوط به اين لايحه، بسياري گفتند چون فرمانداری نظامی قرار بود برچيده شود، گردانندگان آن براي از دست ندادن موقع خود ، دولت را وادار به تنظيم آن كرده بودند. روزنامه ها كه راه سازش با اطلاعات شهرباني را در طول زمان ياد گرفته بودند بيش از ديگران نگران شدند. اطلاعات شهرباني در تهران يك مامور قديمی داشت که در روزنامه ها به محرم علی خان معروف و رابط اطلاعات شهرباني با نشريات بود
اعمال ماموران ساواك که توسط سیا، اینتلیجنت سرویس و موساد آموزش دیده بودند، مصالح وطن و حقوق مردم را رعايت نمي كردند و پاي از تكاليف خود بيرون مي نهادند، در شکنجه و سرکوبی مخالفین سیاسی در جهان بنام بودند و این امر توسط سازمان عفو بین الملل در دیدارهایش از زندانهای سیاسی رژیم مورد تایید قرار گرفت و در گزارشات سالانه اش منعکس گردید، يكي از عوامل عمده نارضايي مردم از نظام وقت بود. پرونده هاي ساواك كه پس از انقلاب منحل شد نشان داد كه ماموران اين سازمان براي مردم و حتي مقامات وقت پرونده سازي كرده بودند؛ پرونده هاي درد سر ساز!. در كشورهاي پيشرفته افراد مي توانند در صورت درخواست از مفاد گزارشهاي محرمانه برضد خود آگاه شوند و در صورت خلاف واقع بودن به دادگاه دادخواست دهند و تقاضاي پاك كردن اتهام از سابقه خود را كنند. به علاوه ، گزارشهاي راكد پس از گذشت زمان معين ، بلا اثر مي شوند
روز بیست و نهم شهریور
سازش ايران و عثمان بر سر بغداد
سال 1638 ميلادي، مراد چهارم سلطان عثماني كه بغداد را به محاصره گرفته بود از نيروهاي ايراني مدافع شهر خواست كه تسليم شوند كه فرمانده اين نيروها درخواست سلطان عثماني را رد كرد و تاكيد كرد كه جنگ دفاعي خود را تا آخرين نفر ادامه خواهد داد و سه ماه روي اين تعهد خود ايستادگي كرد. سرانجام سلطان عثماني كه اصرار داشت همه سرزمينهاي عربي را تصرف كند و وجود نيروهاي ايراني را در بغداد سدي در برابر اين هدف خود مي ديد از طريق سياسي وارد عمل شد و روز 24 دسامبر سال 1638 ضمن قراردادي با شاه صفي، تعهد سپرد كه اگر بغداد از نيروهاي ايراني تخليه شود، وي شهر "ايروان" را به عنوان جزئي از قلمرو ايران به رسميت خواهد شناخت و تعرض ديگري به قفقاز نخواهد كرد. و در پي امضاي اين قرارداد بود كه شاه صفوي از اصفهان به فرمانده پادگان بغداد اطلاع داد كه شهر را ترك گويد و با نيروهاي خود به همدان منتقل شود
اخطار خانهای قشقايي
سال 1325، سران وقت ايل قشقايي به قوام السلطنه نخست وزير وقت اخطار كردند كه ظرف 24 ساعت وزيران حزب توده را بركنار كند. حزب توده قبلا در روزنامه هايش برادران قشقايي را كه رئيس اين ايل بودند متهم به حرف شنوي از خارج ( آمريكا ) كرده بود. قوام السلطنه نخست اعتناء نكرد و چون افراد مسلح ايل دست به ياغيگري زدند ، از يك طرف خود با ناصرخان قشقايي بوسيله بي سيم تماس گرفت و از سوي ديگر سرلشكر فضل الله زاهدي را كه همان روزها به سمت فرمانده نيروهاي جنوب و كفالت استانداري فارس منصوب كرده بود و شهرت به دوستي با غرب داشت مامور حل مسالمت آميز مسئله كرد و بحران رفع شد
مدير ، سردبير و اعضاي تحريريه نشريات عمومي نبايد حقوق بگير دولت باشند
سال 1327، در تهران اعلام شد كه مصوبه هشتم شهريور شوراي وزيران كه به موجب آن حقوق بگيران سازمانهاي دولتي تا زماني كه شاغل باشند نمي توانند سردبير و يا عضو تحريريه نشريات عمومي (غير تخصصي) باشند از اول مهر ماه به اجرا در خواهد آمد و عبدالحسين هژير نخست وزير وقت در توجيه اين مصوبه در يك نطق راديويي گفت: بسيار ديده شده كه خبرنگار و يا دبير يك حوزه خبري كارمند همان وزارتخانه و دستگاه دولتي است و اين يك روزنامه نگاري سالم و بي طرفانه نيست. اين مصوبه براي خدمت به مطبوعات است نه بر ضد آنها
طرح دکتر مصدق براي اصلاح روش استخدام دولتي
شهريور 1331، طرح دكتر مصدق براي اصلاح وضع استخدامي كشور اعلام شد كه در صورت اجراء سه نوع وضعيت استخدامي آن زمان: روزمزد، پيماني و رسمي از ميان مي رفت و استخدامهاي دولتي به صورت آن چه كه امروز در كشورهاي پيشرفته است در مي آمد كه تحول بزرگي بشمار رفت. دكتر مصدق از اصحاب نظر خواسته بود كه نسبت به طرح ابراز نظر كنند تا پس از آن تصميم نهايي خود را بگيرد
تصویب لایحه قانونی حذف محاکم اختصاصی در دولت دکتر مصدق
سال 1331، از جمله مواد این قانون محدود کردن صلاحیت دادگاههای نظامی به تکالیف نظامی بود
دستگیری همکاران و افسران محافظ مصدق
سال 1332، از جمله این افراد: عبد العلی لطفی وزیر دادگستری، سرتیپ نقی ریاحی، یرهنگ ممتاز، سرتیپ مظفری استاندار خوزستان، محمدعلی کشاورز صدر استاندار اصفهان، سرتیپ سطوتی، ابوالقاسم امینی کفیل وزارت دربار، سرتیپ کیانی، سرهنگ حسینقلی اشرفی فرماندار نظامی تهران، سرهنگ نادری، بشیر فرهمند رئیس اداره تبلیغات و رادیو و ناصرقلی اردلان استاندار کرمانشاه بودند. دکتر غلامحسین صدیقی وزیر کشور و دکتر شایگان و مهندس سیف الله معظمی وزیر پست و تلگراف و تلفن خود را به همراه دکتر مصدق به مقامات نظامی معرفی کرده بودند
روز سیم شهریور
چگونگي پايان کار سامانيان
سال 997 ميلادي، منصور پسر نوح ساماني به نام امير منصور دوم در بخارا برتخت سلطنت نشست . به دليل جواني او امور به دست سران كشوري و لشكري افتاد كه باهم سازگاري نداشتند و سرانجام 19 ماه بعد توافق كردند كه به جاي وي امير عبدالملك دوم را شاه كنند. اين عمل آنان حكومت دودمان سامانيان كه به احياء زبان فارسي و فرهنگ و رسوم ايران خدمت فراوان كرده بودند بيش از پيش تضعيف كرد و به دست محمود غزنوي منقرض ساخت. عبدالملك دوم آخرين شاه دودمان ساماني بشمار مي رود. قابل ذکر است که سامانيان به احياي زبان فارسي و فرهنگ و رسوم ايراني خدمت فراوان کردند
اجازه خروج از احمدآباد و رفع تعرض سیاسی به دکتر مصدق پس از سقوط رضاشاه
سال 1320، اجازه خروج از احمدآباد و رفع تعرض پلیس سیاسی از طرف سپهبد احمد امیراحمدی فرماندار نظامی تهران پس از سقوط رضاشاه برای دکتر مصدق صادر گردید
رد پیشنهادات دولت ایران از جانب هریمن
سال 1330، هریمن در پاسخ مصدق گفت: مطلب تازه ای در پیشنهادات مصدق دیده نمیشود و نمایندگان انگلستان آن را نمیپذیرند
روز سی و یکم شهریور
آغاز جنگهاي 13 ساله ايران و روم
سال 337 پيش از ميلاد، دستور حمله جنگهاي 13 ساله ايران و روم در دوران حكومت شاپور دوم ( ذوالاكتاف ) از دودمان ساسانيان سپتامبر سال 337 ميلادي آغاز شد كه در تاريخ عمومي به جنگهاي دور اول معروفند. جنگهاي دور دوم از سال 359 آغاز شدند. در هر دو دور ايرانيان پيروز شدند. در دور اول كه جنگ تا سال 350 طول كشيد، روميان هرچه را كه در شرق مديترانه به دست آورده بودند از دست دادند و در دور دوم امپراتورشان هم كشته شد
مصاحبه مادام وییه یار با دکتر مصدق در باره مشروطیت و مسائل ایران
سال 1288، مادام رنه وییه یار مصاحبه ای در پاریس با دکتر مصدق در باره مشروطیت و وقایع و مسائل ایران انجام داد. این مصاحبه در نشریه اخبار چاپ پاریس به مدیذیت بانو مارگریت دوراند از فمینیست های آنزمان چاپ گردید
افتتاح نخستین دوره مجلس شورای ملی
سال 1324ه.ق.، برای نخستین بار مجلس شورای ملی تشکیل جلسه داد. این دوره ازمجلس شورای ملی به ریاست مرتضی خان صَنیعُ الدوله تشکیل گردید
حمله نظامي تمام عيار عراق به ايران
سال 1359 ( 1980)، حمله نظامي همه جانبه عراق به ايران که هشت سال طول كشيد در چنین روزی آغاز شد. مروري بر روزنامه هاي چاپ تهران در شهريور ماه اين سال ، همزمان با انتخاب نخست وزير براي جمهوري اسلامي نشان مي دهد كه از نيمه اين ماه زد و خورد هاي مرزي عراق و ايران رو به شدت گذارده بود. بعد از ظهر 22 سپتامبر ناگهان نيروي هوايي عراق تهران، تبريز، همدان، كرمانشاه، شهر كرد و شهرهاي خوزستان را مورد حمله قرار داد و در نخستين حمله هواپيماهاي عراقي به تهران ، دو هوپيماي ايران در قسمت نظامي فرودگاه مهرآباد روي باند منهدم شد. همزمان ناوچه هاي آن كشور به سواحل ايران تا بوشهر تعرض كردند و متعاقب آن نيروي زميني عراق وارد ايران شد. طبق اعلاميه هاي شماره 20 تا 28 وزارت دفاع ايران در نخستين روز تعرض ، نيروي هوايي عراق بيش از 11 جنگنده و چهار ناوچه از دست داد و هواپيماهاي نظامي ايران متقابلا پايگاههاي عراق در كوت ، شعيبيه ، واسيله ، ام القصر و سپس بغداد را مورد حمله قرار دادند. اين جنگ که بدون اعلان قبلي صورت گرفته بود از آن پس به صورت تمام عيار ادامه يافت
رژیم عراق قصد داشت معاهده 1975 الجزایر را زیر پا بگذارد. در این راه بسیاری از کشور های غربی به کمک این رژیم شتافتند. صدام حسین قبل از آغاز رسمی جنگ با ظاهر شدن در برابر دوربین های تلویزیون عراق قرار داد 1975 را پاره و عملا آن را بطور یک جانبه فسخ کرد. البته تحرکات نظامی عراق علیه ایران از سال 1358 آغاز شده بود و لیکن این تحرکات در ابتدا ضعیف می نمود. لازم به ذکر است تجاوزات صدام حسین در شش ماهه اول سال 1359 روند یکسانی نداشت بلکه از زمان قطع رابطه آمریکا با ایران تا آستانه کودتای نوژه روبه شدت نهاد . تجاوزات عراق طی سه دهه شهریور روند تصاعدی به خود گرفت . به گونه ای که در شانزدهم شهریور همان سال ، منطقه خان لیلی به تصرف ارتش عراق در آمد و چند روز بعد نیز منطقه میمک و پس از آن برخی ارتفاعات و پاسگاههای داخلی به اشغال دشمن بعثی در آمدند . در این دوره بسیاری از جوانان به سمت جبهه ها شتافتند و یاریگر برادران ارتشی و سپاهی خود شدند
بسیاری تاریخ جنگ را به دو دوره عمده تقسیم می کنند : دوره اول ازسی و یکم شهریور تا آزادی خرمشهر ادامه می یابد و دوره دوم از آزادی خرمشهر تا پایان جنگ می باشد. در دوره نخست دشمن پس از ارزیابی غلط از اوضاع ایران و عدم شناخت از پشتوانه های مردمی، اقدام به تهاجمی همه جانبه علیه ایران کرد و تا اندازه ای توانست در خاک ایران اسلامی نفوذ کند، اما با حضور نیروهای مدافع انقلاب اسلامی ، دشمن زمین گیر شد. با این برتری نظامی، ابتکار عمل در دست نیروهای خودی قرار گرفت و طی یک سلسله عملیات، خرمشهر در سوم خرداد 1361 در عملیات بیت المقدس آزاد شد. پس از گذشت 8 سال، جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران در تاریخ بیست و نهم مرداد 1367 ه ش پایان یافت. سازمان ملل متحد پس از چند سال از اتمام جنگ، عراق را به عنوان کشور تجاوزگر اعلام کرد و این کشور را ملزم به پرداخت غرامت به ایران ساخت . در این جنگ قشر های مختلف مردم از پیر، میانسال، جوان گرفته تا تحصیلکرده، بی سواد و...دست به خلق حماسه هایی جاودانه زدند که در تاریخ ایران مثال زدنی است
نقل از: نشریه آزادی، ویژه مصدق
یادواره پنجاهمین ملی شدن صنعت نفت، تشکیل دولت مصدق
پورتال استان سیستان و بلوچستان
http://www.sbportal.ir/default-afa.html
سایت دکتر نوشیروان کیهانی زاده
http://www.iranianshistoryonthisday.com/farsi.asp
چاپ این صفحه
بازگشت : به بالای صفحه به صفحه قبل